Του Ερόλ Ουζέρ
Όχι μόνο είναι παράνομες οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ υπό το καταστατικό των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και το πάγωμα των ΗΠΑ στα Ρωσικά αποθέματα είναι απλά κλοπή. Είναι ένα χαστούκι και στην ανεξαρτησία είτε των φορέων είτε του νομικού συστήματος, αλλά και στην ουσιαστική πολιτικοποίηση ,όχι στην ποινικοποίηση ,προς όφελος των ΗΠΑ.
Τα πράγματα είναι όντως άσχημα όταν η υιοθέτηση του μόνου μέσου που απομένει -για να αποφευχθεί η καταστροφή -τη φέρνει πιο κοντά.Αυτή είναι η ιστορία των πιο ισχυρών από τις πολυάριθμες κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ, και έπεισαν και την ΕΕ, να χρησιμοποιήσει κατά της Ρωσίας στον πόλεμο τον οποίο η Δύση διεξάγει εναντίον της στην Ουκρανία :το πάγωμα των αποθεμάτων της κεντρικής τράπεζάς της.
Αυτός ο πόλεμος είναι η σημερινή φάση των πολέμων των ΗΠΑ, στρατιωτικών και υβριδικών,για να καθυστερήσουν και να αναστρέψουν την ολίσθηση στη δική της(τουλάχιστον προσπαθούν) παγκόσμια κυριαρχία. Έχουν στοχεύσει χώρες οι οποίες απλά διεκδικούν το δικαίωμά τους να διαχειρίζονται τις οικονομίες τους και τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις τους με τους δικούς τους όρους, παρά με αυτούς που εξυπηρετούν και /ή υπαγορεύονται από τις ΗΠΑ. Επί του παρόντος, την προηγούμενη δεκαετία έχουν διεξαχθεί πόλεμοι-σε μεγάλο βαθμό- μέσω κυρώσεων και ,μετά την Αμερικανική στρατιωτική πανωλεθρία στο Αφγανιστάν, σήμερα αποκλειστικά με αυτόν τον τρόπο.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ ‘έχουν σκοπό να ρίξουν το καθεστώς Putin ’ όπως δήλωσε ο Βρετανός Πρωθυπουργός Boris Johnson ή να διεξάγουν ‘έναν οικονομικό πόλεμο’ στοχεύοντας την κατάρρευση της Ρωσικής οικονομίας’ όπως επεσήμανε ο Υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας Burno Le Maire ή να ‘πετάξουν’ τον Πρόεδρο Putin, σύμφωνα με τα λόγια της Γερουσιαστού των ΗΠΑ Lindsey Graham. Εκ πρώτης όψεως, το πάγωμα των Ρωσικών τραπεζικών αποθεμάτων είναι θεαματικά αποτελεσματικό. Έχει στείλει το ρούβλι στον πάτο και ανάγκασε την Ρωσική κεντρική τράπεζα να ανεβάσει το επιτόκιο στο 20%.Έχει επίσης συμβάλλει άμεσα σε μία πληθώρα εταιριών να εγκαταλείπουν τη Ρωσία ,παραθέτοντας ηθικές ανησυχίες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, δραπετεύουν από ένα ‘περιβάλλον τέτοιας νομικής και οικονομικής εχθρότητας’ γεγονός που εγείρει πιο ουσιώδεις και θεμελιώδεις ανησυχίες. Θα καταλήξουν-χωρίς να το θέλουν-να συνεργάζονται με μία μεμονωμένη χώρα η οποία έχει υποστεί κυρώσεις; Θα προσαχθούν; Θα πληρωθούν ; Ίσως ακόμη βγάζουν κέρδος στη Ρωσία, όμως μπορούν να τις βγάλουν εκτός; Σίγουρα, με αυτές τις εξελίξεις, οι κυρώσεις είναι στο δρόμο της επίτευξης των στόχων τους.
Έτσι πιστεύει ο Sebastian Mallaby του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Council on Foreign Relations). Σε μία πρόσφατη στήλη στην Washington Post, μεγαλεπήβολα ανακοίνωσε ότι ‘Η Δύση έχει εφεύρει ένα νέο όπλο’,το πάγωμα των αποθεμάτων μίας χώρας , κάτι το οποίο μπορεί ‘να μετατρέψει μία υγιή οικονομία σε καλάθι αχρήστων ’. Παρόλα αυτά, είναι ένα σημάδι του πόσο παραισθητικά γίνονται τα πράγματα μέσα στην περιφέρεια της Washington ώστε σχεδόν κάθε επιχείρημα στο άρθρο του Mallaby είναι αμφισβητούμενο.
Πράγματι-σχεδόν το 60% του πλούτου της Ρωσίας αξίας 630 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αποθέματα-,έχει αποθηκευτεί για τη δύσκολη μέρα όταν ίσως δε μπορεί να έχει πρόσβαση σε Δυτική πίστωση ή για να παρέμβει στις νομισματικές αγορές αν υπήρχε πίεση στο ρούβλι, το οποίο δεν είναι τώρα διαθέσιμο στην ανάγκη της χώρας, αν και όχι εντελώς. Όμως, ήδη μοιάζει απίθανο ότι, καθώς ισχυρίζεται ο Mallaby , αυτό θα κοστίσει στον Πρόεδρο Putin τη φήμη του ως καλού οικονομικού διαχειριστή, δεδομένης της ένθερμης ανταπόκρισης της κυβέρνησής του.
Η κατάσχεση των Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων δείχνει, συνεχίζει ο Mallaby ,ότι οι ΗΠΑ δε φοβούνται πλέον τους πιστωτές τους όπως συνέβαινε πριν ,για παράδειγμα, ,όταν ανησυχούσαν μήπως οι Ιάπωνες ή οι Κινέζοι εγκαταλείψουν το δολάριο. Όμως, οι πανίσχυροι οφειλέτες ποτέ δεν έχουν φοβηθεί τους πιστωτές τους –ο Φίλιππος IV της Γαλλίας κατέστρεψε τους πιστωτές του, οι Ναΐτες Ιππότες και ο Εδουάρδος III της Βρετανίας αθέτησαν τις υποσχέσεις τους έναντι των Ιταλικών τραπεζών, χρεοκοπώντας τες –και, σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ εδώ και πολύ καιρό ισχυρίζονται ότι είναι η παγκόσμια τράπεζα και ότι τα χρέη τους είναι τα ταμειακά υπόλοιπα των πιστωτών/δανειστών.
Το κύριο επιχείρημα του Mallaby είναι ότι αρνούμενες στους πιστωτές την πρόσβαση στα περιουσιακά τους στοιχεία, οι ΗΠΑ έχουν καταστρέψει τα πλεονεκτήματα του να είσαι πιστωτής. Ποιος ο λόγος να έχεις περιουσιακά στοιχεία αν δεν μπορείς να έχεις πρόσβαση σε αυτά όταν τα χρειάζεσαι περισσότερο; ‘Αυτό που έχει σημασία’, συνεχίζει, ‘είναι να έχεις ένα οικονομικό σύστημα το οποίο απαιτεί παγκόσμια εμπιστοσύνη, βασισμένο σε ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα και νομικό σύστημα.’
Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Παίρνοντας αυτό το μέτρο, και άλλα τα οποία έχουν οδηγήσει σε αυτό, οι ΗΠΑ έχουν δείξει σε έναν πολύ προσεκτικό κόσμο ότι η κεντρική τράπεζα και τα νομικά συστήματα δεν είναι καθόλου ανεξάρτητα και το οικονομικό σύστημά του είναι αναξιόπιστο.
Όχι μόνο είναι παράνομες οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ υπό το καταστατικό των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και το πάγωμα των ΗΠΑ στα Ρωσικά αποθέματα είναι απλά κλοπή. Είναι ένα χαστούκι και στην ανεξαρτησία είτε των φορέων είτε του νομικού συστήματος, αλλά και στην ουσιαστική πολιτικοποίηση ,όχι στην ποινικοποίηση ,προς όφελος των ΗΠΑ. Επίσης υπονομεύουν(περαιτέρω)τέτοια ‘παγκόσμια εμπιστοσύνη’ . Ακόμα χειρότερα, έχει ξανασυμβεί. Οι ΗΠΑ το έχουν εφαρμόσει και στο παρελθόν, για παράδειγμα, στη Βενεζουέλα ή το Ιράν. Κάνοντας κάτι τέτοιο στη Ρωσία, σε ένα πολύ μεγαλύτερο πυρηνικά εξοπλισμένο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, απλά κάνει αυτή την συμπεριφορά των ΗΠΑ πιο ξεκάθαρη και πολύ μεγαλύτερο αριθμό κυβερνήσεων και φορέων να έχουν επιφυλάξεις.
Όντως, μαζί με άλλες κατασχετικές κυρώσεις που εφαρμόστηκαν στους Ρώσους και τη Ρωσία, όπως το θέτει ο Patrick Armstrong στις ΗΠΑ λέγοντας στον κόσμο, ‘Βάλτε τα χρήματά σας στις τράπεζές μας, μπορούμε να τα κατάσχουμε, βάλτε τα περιουσιακά σας στοιχεία στην περιοχή μας μπορούμε να τα κλέψουμε, χρησιμοποιήστε τα χρήματά σας και μπορούμε να τα ακυρώσουμε, βάλτε το γιοτ σας στο λιμάνι μας, μπορούμε να το παραβιάσουμε, βάλτε το χρυσό σας στο θησαυροφυλάκιό μας μπορούμε να τον αρπάξουμε.’ Ωραία ανεξαρτησία ,ωραία εμπιστοσύνη! Το θέμα είναι ότι οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας είναι κομμάτι της -εδώ και χρόνια- εδραιωμένης τακτικής της συμπεριφοράς των ΗΠΑ η οποία εφαρμόστηκε την περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Ενώ οι ΗΠΑ επέβαλλαν παράνομες κυρώσεις όλων των ειδών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είχαν περιορισμένο αντίκτυπο, δεδομένου ότι το Κομμουνιστικό Μπλόκ παρείχε στις χώρες στις οποίες είχαν επιβληθεί κυρώσεις ,όπως η Κούβα, εναλλακτικό εμπόριο, τεχνολογία και επενδυτικές σχέσεις. Επομένως ,οι κυρώσεις δεν είχαν μεγάλη ισχύ. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, επιβάλλοντας νόμιμες κυρώσεις στα κράτη που υποστηρίζονταν από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σύντομα έγινε εφικτό, όμως μετά τα τρομακτικά αποτελέσματά τους στο λαό του Ιράκ τη δεκαετία του 1990-μειώνοντας το εθνικό εισόδημα του Ιράκ στο 1/6, και οδηγώντας σε πάνω από μισό εκατομμύριο θανάτους παιδιών λόγω υποσιτισμού-όπως έγινε ευρέως γνωστό ,η χρήση τους έγινε παράνομη.
Έκτοτε, η αναζήτηση για ‘έξυπνες κυρώσεις’, κυρώσεις οι οποίες –όπως ισχυρίζονταν-σχεδιάστηκαν για να μην επηρεάζουν τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους, παρά μόνο τις ελίτ και τον πλούτο τους – έδωσαν φως στο Αμερικανικό δολάριο και το οικονομικό σύστημα. Ως η χώρα η οποία ελέγχει τις περισσότερες από τις σημαντικότερες δομές της πιστοκρατίας, του δολαρίου η οποία λειτουργεί, ελλείψει καλύτερης επιλογής, ως παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, οι ΗΠΑ μπορούσαν απλά να δυσκολέψουν τις κυβερνήσεις, τις κεντρικές τράπεζες, τα πιστωτικά ιδρύματα ή μεμονωμένα άτομα να πραγματοποιήσουν συναλλαγές σε δολάριο, πετώντας τους αποτελεσματικά έξω από αυτό. Αυτό το όπλο δοκιμάστηκε για πρώτη φορά ,όπως μας έχουν πει, από τη Διοίκηση Bush στην περικοπή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και παρατηρήθηκε ότι η αποτελεσματικότητά του βρίσκεται. όχι μόνο στη συμμόρφωση αλλά στην ‘υπερβολική συμμόρφωση’: οι κυβερνήσεις και τα πιστωτικά ιδρύματα να κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να μείνουν μακριά από συναλλαγές με φορείς στους οποίους είχαν επιβληθεί κυρώσεις.
Με αυτόν τον τρόπο, στον 21ο αιώνα, ο δρόμος για τη χρήση των οικονομικών κυρώσεων ήταν ανοικτός και, μαζί με την στρατιωτική δύναμη και τη γεωπολιτική επιρροή εμφανώς σε φθίνουσα πορεία, οι διοικήσεις των ΗΠΑ άρχισαν να καταλήγουν ολοένα και περισσότερο σε αυτές στους πολέμους οι οποίοι έγιναν απαραίτητοι για να εμποδίσουν αυτήν την πτώση. Δυστυχώς,έχουν αποτύχει να καθυστερήσουν, πολλώ δε μάλλον να την αναστρέψουν. Χιλιάδες σελίδες λογοτεχνίας δείχνουν ότι οι κυρώσεις έχουν αποδειχτεί αρκετά αναποτελεσματικές. Αυτό που συζητείται ευρέως είναι ότι είναι αντιπαραγωγικές και υπονομεύουν με το να οπλίζουν το σύστημα του δολαρίου το οποίο είναι η κύρια συσκευή/ εργαλείο της δύναμης των ΗΠΑ.
Η σύγχρονη,μετά το 1971 ,μορφή του ήταν ήδη ρευστή,ασταθής και υπονομευτική και χρειαζόταν να βασιστεί σε μία σειρά από χρηματικοποιήσεις ή περιουσιακά στοιχεία φούσκες οι οποίες- αναπόφευκτα - έσκασαν,προκαλώντας τεράστιο οικονομικό κακό.Αυτό ήδη μείωνε το ενδιαφέρον των συστημάτων για εκείνους των οποίων η συμμετοχή ήταν ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του.Τώρα,με τον οπλισμό του συστήματος του δολαρίου, οι αρχές των ΗΠΑ απλά το υπονομεύουν περαιτέρω.
Μη μπορώντας να προσφέρουν πίστωση,όπως η Imperial Britain είχε κάνει τις μέρες κατά τις οποίες η λίρα ήταν το σημαντικό νόμισμα,οι ΗΠΑ ανέκαθεν παρείχαν στον κόσμο δολάρια με τη μορφή του χρέους,απαραίτητα δανειζόμενες χρήματα από τον υπόλοιπο κόσμο σε δολάρια.Αυτή η μέθοδος υπόκειντο πάντα στο Triffin Dilemma – όσο πιο πολλά δολάρια παρέχουν οι ΗΠΑ,όσο πολλά χρήματα δανειστούν,τόσο μεγαλύτερη η καθοδική πίεση στο δολάριο.Έκτοτε, το μη υποστηριζόμενο δολάριο βασίζεται στη ζήτηση για αυτό αυξάνοντας την οικονομική ζήτησή του, αρχικά αυξάνοντας τα επιτόκια και κατόπιν ενισχύοντας τα περιουσιακά στοιχεία φούσκες στις αγορές που κυριαρχεί το δολάριο. Τέτοιες φούσκες-αναπόφευκτα -έσκασαν – η dotcom φούσκα το 2001 και οι στεγαστικές και πιστωτικές φούσκες το 2008, για παράδειγμα – προκαλώντας οικονομική ζημιά όχι μόνο στους απλούς ανθρώπους στις οικονομίες τις οποίες επηρέασε αλλά επίσης και στους επενδυτές, απειλώντας την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα.
Μετά τη φούσκα του 2008,η οποία μέχρι τώρα υπήρξε η μεγαλύτερη που έσκασε,οι οικονομικές ροές στο σύστημα του δολαρίου μειώθηκαν,ιδιαίτερα από την Ευρώπη και έπρεπε να αντικατασταθούν από το πρόγραμμα QE της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων για να στηρίξουν αυτές τις αγορές. Αυτό είχε ήδη φουσκώσει τον ισολογισμό της από λιγότερο από 1 τρις σε 2 τρις το 2009 ,αυξανόμενο σταδιακά σε 4 τρις και, καθώς η πανδημία διέκοψε την αργή του εκτόνωση, σε πάνω από 9 τρις μέχρι το 2022.Την κλίμακα αυτής της στήριξης θα πρέπει να τη δούμε σαν ένα κενό μεταξύ της κλίμακας των ροών που είναι απαραίτητες για να στηρίξουν τις υψηλές τιμές στις αγορές περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν τον πιο σημαντικό πόλο έλξης του Αμερικανικού δολαρίου και των πραγματικών ροών. Ενώ η συζήτηση της εκτόνωσης είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη στο σύστημα, η αγορά απλά δεν είναι τόσο μεγάλη για μα αγοράσει όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων στην πραγματικότητα προσπαθούσε να τα πουλήσει.
Ισολογισμός Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων, 2004- 2022
https://fred.stlouisfed.org/series/WALCL
Καθώς το δολάριο έχανε την αίγλη του με αυτόν τον τρόπο, η βάση του υπονομευόταν ακόμη περισσότερο διότι το νομικό καθεστώς και το σύστημα πληρωμών άρχισαν να γέρνουν μονόπλευρα υπέρ των Αμερικανικών εταιριών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η περίπτωση της δικαστικής απόφασης του δικαστηρίου της Νέας Υόρκης υπέρ των vulture funds .η οποία αναζήτησε την πλήρη αξία του χρέους της Αργεντινής αν και οι υπάρχοντες κανονισμοί του παιχνιδιού τους έδιναν το δικαίωμα μόνο σε ένα κλάσμα του χρέους που αγόρασαν σε έκπτωση. Τώρα ,η Αμερικανική κυβέρνηση πρόσθεσε τον οπλισμό του συστήματος μέσω κυρώσεων.
Ένας τέτοιος οπλισμός υπονομεύει άμεσα όχι μόνο την εμπιστοσύνη στο σύστημα ανάμεσα στις χώρες στόχους και παρόμοιες χώρες αλλά επίσης και ανάμεσα σε τρίτες, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών συμμάχων των ΗΠΑ, όπως έγινε και στην περίπτωση του Ιράν.
Αν οι κυρώσεις απέτυχαν στην περίπτωση της Κούβας ή της Βενεζουέλας ή του Ιράν, είναι σίγουρα απίθανο να στεφθούν με επιτυχία στη Ρωσία. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να βλάψουν τους πολίτες και να κάνουν τις ΗΠΑ το πιο μισητό κράτος στις χώρες στόχους και αυτές που τις στηρίζουν. Τα προηγούμενα 8 χρόνια ,η Ρωσία έχει αναπτύξει σημαντική αντοχή στις οικονομικές κυρώσεις ,για παράδειγμα αλλάζοντας τη γεωργία της και κάνοντάς τη έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων .Επιπλέον, υποψιασμένες για οικονομικές κυρώσεις, η Ρωσία ,η ΕΕ και η Κίνα χτίζουν συστήματα εναλλακτικών διεθνών πληρωμών με τη μορφή SPFS, INSTEX και CIPS αντίστοιχα, καθώς επίσης και εγχώριες μορφές όπως η Union Pay στην Κίνα ,η RuPay στην Ινδία και ELO στη Βραζιλία και –επιπλέον-συντονίζονται διεθνώς. Τέλος, συχνά ξεχνάμε πόσο πολύ οι χωροφύλακες του συστήματος του δολαρίου ,το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, έχουν συρρικνωθεί σε ότι αφορά τη δραστηριότητά τους και εμβέλειά τους καθώς το διεθνές σύστημα πληρωμών με κέντρο την Κίνα, συμπεριλαμβανομένης όχι μόνο της Asian Infrastructure Investment Bank αλλά επίσης και των σημαντικών τραπεζών του οικονομικού συστήματος της Κίνας, έχει επεκταθεί. Στην πραγματικότητα, αυτό που καταφέρνουν οι ΗΠΑ είναι να επιταχύνουν την πτώση της Αμερικανικής δύναμης την οποία θεωρητικά προσπαθούν να αποτρέψουν.
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου