Του Διοχάντη Ζ. Χατζηνικολή
Δικηγόρος Αθηνών
Με τον Ν. 4738/2020 «Ρύθμιση Οφειλών και Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας» επιχειρείται η ενσωμάτωση σε ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο όλων των μέχρι σήμερα επιμέρους νομοθετημάτων που ρύθμιζαν το ιδιωτικό χρέος.
Στον πρώτο άξονα του Νόμου (Πρώτο Βιβλίο) εκτίθενται οι δύο βασικοί μηχανισμοί πρόληψης της αφερεγγυότητας, και συγκεκριμένα ο εξωδικαστικός μηχανισμός και η διαδικασία εξυγίανσης, με την τελευταία να μην παρουσιάζει κομβικές αλλαγές σε σύγκριση με την ισχύουσα διαδικασία, όπως αυτή προβλέπεται σήμερα στον Πτωχευτικό Κώδικα.
Μεγάλες και σημαντικές τροποποιήσεις όμως, όπως αυτές που αναλύονται αμέσως παρακάτω, παρατηρούνται στον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Ειδικότερα:
Ο θεσμός του εξωδικαστικού μηχανισμού αναλύεται στα άρθρα 5-30 του Ν. 4738/2020 τα οποία απορροφούν τις διατάξεις του Ν. 4469/2017 και θα τεθούν σε ισχύ την 1η -06-2021.
Αληθές είναι ότι για την εφαρμογή του νόμου αυτού απαιτείται η έκδοση δεκάδων Υπουργικών Αποφάσεων, πολλές από τις οποίες αφορούν στον εξωδικαστικό, γεγονός που σημαίνει ότι πολλά ζητήματα παραμένουν έως σήμερα αρρύθμιστα.
Εντούτοις κατωτέρω παρατίθεται μια συνοπτική παρουσίαση με όσα στοιχεία ήδη αντλούνται από τις διατάξεις του νόμου.
Τα επτά βασικά σημεία του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού:
1. Στον εξωδικαστικό θα μπορεί να υπαχθεί κάθε πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα, δηλαδή κάθε φυσικό πρόσωπο ανεξαιρέτως και κάθε νομικό πρόσωπο που επιδιώκει οικονομικό σκοπό.
Εξαιρούνται:
-Όσοι διατηρούν οφειλή σε έναν μόνο χρηματοδοτικό φορέα και η οφειλή αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστό τουλάχιστον 90% επί του συνόλου των χρεών τους προς το Ελληνικό Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και τους χρηματοδοτικούς φορείς
-όσοι οφείλουν συνολικά λιγότερα από 10.000 ευρώ
-όσοι έχουν υποβάλει αίτηση για την υπαγωγή τους στον Ν. 3588/2007 (Πτωχευτικό Δίκαιο- διαδικασία εξυγίανσης- πτώχευση), στον Ν. 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη), στον Ν. 4605/2019 (πλατφόρμα προστασίας πρώτης κατοικίας), στον Ν. 4469/2017 (Εξωδικαστικός), εκτός και αν παραιτηθούν εγκαίρως από τις ανωτέρω αντίστοιχες αιτήσεις τους
-όσοι έχουν πετύχει την έκδοση οριστικών αποφάσεων περί υπαγωγή στους στις παραπάνω διαδικασίες ή στην ειδική διαχείριση του Ν 4307/2015 ή έχει συζητηθεί η αίτησή τους ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου αλλά δεν έχει εκδοθεί ακόμη δικαστική απόφαση ή δεν έχουν παρέλθει 15 μήνες από την απόφαση υπαγωγής τους στις παραπάνω διαδικασίες
- όσοι οφειλέτες έχουν τεθεί σε λύση και εκκαθάριση
-όσοι έχουν καταδικαστεί αμετάκλητα για μία σειρά ποινικών αδικημάτων (φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα κ.α),
Ειδικά για τα νομικά πρόσωπα, η ποινική καταδίκη των εκπροσώπων τους, θα πρέπει να αφορά αξιόποινη πράξη που τελέστηκε στα πλαίσια της δραστηριότητας των αιτούντων νομικών προσώπων
-όσοι έχουν ρυθμισμένες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών τους και δεν αποδεικνύουν επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης σε ποσοστό τουλάχιστον 20
-Όσοι διατηρούν οφειλή σε έναν μόνο χρηματοδοτικό φορέα και η οφειλή αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστό τουλάχιστον 90% επί του συνόλου των χρεών τους προς το Ελληνικό Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και τους χρηματοδοτικούς φορείς
-όσοι οφείλουν συνολικά λιγότερα από 10.000 ευρώ
-όσοι έχουν υποβάλει αίτηση για την υπαγωγή τους στον Ν. 3588/2007 (Πτωχευτικό Δίκαιο- διαδικασία εξυγίανσης- πτώχευση), στον Ν. 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη), στον Ν. 4605/2019 (πλατφόρμα προστασίας πρώτης κατοικίας), στον Ν. 4469/2017 (Εξωδικαστικός), εκτός και αν παραιτηθούν εγκαίρως από τις ανωτέρω αντίστοιχες αιτήσεις τους
-όσοι έχουν πετύχει την έκδοση οριστικών αποφάσεων περί υπαγωγή στους στις παραπάνω διαδικασίες ή στην ειδική διαχείριση του Ν 4307/2015 ή έχει συζητηθεί η αίτησή τους ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου αλλά δεν έχει εκδοθεί ακόμη δικαστική απόφαση ή δεν έχουν παρέλθει 15 μήνες από την απόφαση υπαγωγής τους στις παραπάνω διαδικασίες
- όσοι οφειλέτες έχουν τεθεί σε λύση και εκκαθάριση
-όσοι έχουν καταδικαστεί αμετάκλητα για μία σειρά ποινικών αδικημάτων (φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα κ.α),
Ειδικά για τα νομικά πρόσωπα, η ποινική καταδίκη των εκπροσώπων τους, θα πρέπει να αφορά αξιόποινη πράξη που τελέστηκε στα πλαίσια της δραστηριότητας των αιτούντων νομικών προσώπων
-όσοι έχουν ρυθμισμένες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών τους και δεν αποδεικνύουν επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης σε ποσοστό τουλάχιστον 20
2. Ο οφειλέτης δεν θα μπορεί να ρυθμίσει το σύνολο των οφειλών του προς τους πάσης φύσεως πιστωτές του, αλλά μόνο τις βεβαιωμένες οφειλές προς το Ελληνικό Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και τους χρηματοπιστωτικούς φορείς (ενν. τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης κ.α
3. Η διαδικασία υπαγωγής στο νέο εξωδικαστικό είναι συνοπτικά η εξής:
-Η διαδικασία εκκινεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ή κατόπιν πρόσκλησης των πιστωτών προς τον οφειλέτη, στην οποία ο τελευταίος οφείλει να απαντήσει εντός 45 ημερολογιακών ημερών
-Προκειμένου να συμμετέχει ένας χρηματοδοτικός φορέας στην στη διαδικασία, θα πρέπει να προσχωρήσει σε σύμβαση συμμετοχής μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) θεωρούνται αυτοδικαίως συμμετέχοντες πιστωτές. Με την αίτησή του ο οφειλέτης πρέπει να συνυποβάλλει πληθώρα εγγράφων, τα οποία παρατίθενται στο νόμο
Κατόπιν, οι συμμετέχοντες χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν – χωρίς να υποχρεούνται – να καταθέσουν οι ίδιοι πρόταση ρύθμισης προς τον οφειλέτη.
-Εάν με την πρόταση αυτή συναινεί ο οφειλέτης, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστωτών, δηλ. ποσοστό 60% και άνω του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων που συμμετέχουν στη διαδικασία, και τουλάχιστον το 40% των πιστωτών με ειδικό προνόμιο, τότε υπογράφεται σύμβαση αναδιάρθρωσης, η οποία κοινοποιείται στο Ελληνικό Δημόσιο και στους ΦΚΑ.
-Από τη σύμβαση αυτή δεσμεύονται όλοι οι συμμετέχοντες πιστωτές, ακόμη και αν δεν είναι συναινούντες
-Εάν δεν υπογραφεί η σύμβαση αναδιάρθρωσης εντός διμήνου από την υποβολή της αίτησης, τότε θεωρείται ότι η διαδικασία έχει περατωθεί ως άκαρπη, χωρίς όμως να αποκλείεται η κατάθεση νέας αίτησης
-Εάν ο οφειλέτης διαφωνήσει με την υποβληθείσα από τους συμμετέχοντες χρηματοδοτικούς φορείς πρόταση, μπορεί εντός 10 ημερών να αιτηθεί τη διαμεσολάβηση. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να υπογραφεί η σύμβαση αναδιάρθρωσης εντός 30 ημερών , άλλως η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα
4. Από την υποβολή της αίτησης αναστέλλεται:
- η διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών,
- η λήψη αναγκαστικών μέτρων και
- η συνέχιση της αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων, καθώς και η ποινική δίωξη για χρέη προς το Δημόσιο και τους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς.
Εξαίρεση:
Εάν έχει προγραμματιστεί η διενέργεια πλειστηριασμού εντός τριών μηνών από την υποβολή της αίτησης, αυτός διενεργείται κανονικά, όπως και κάθε σχετική προπαρασκευαστική ενέργεια.
Με τη διάταξη αυτή επιχειρείται να αποτραπούν περιπτώσεις καταχρηστικών αιτήσεων.
5. Τα ανωτέρω (υπό στοιχ. 4) ισχύουν κατά βάση και από τη σύναψη της σύμβασης αναδιάρθρωσης, και για όλη τη διάρκειά της, ενώ με την εξόφληση των δόσεων, επέρχεται εξόφληση των οφειλών κάθε πιστωτή που καταλαμβάνεται από αυτήν. Ωστόσο, οι εγγυητές ή συνοφειλέτες εξακολουθούν να οφείλουν το υπερβάλλον ποσό
6. Το Ελληνικό Δημόσιο και οι ΦΚΑ συμμετέχουν στον εξωδικαστικό ως εξής:
Μετά τη γνωστοποίηση της σύμβασης αναδιάρθρωσης μεταξύ του οφειλέτη και των χρηματοδοτικών φορέων συνάγεται ότι συμμετέχουν εάν: α) η οφειλή προς αυτούς δεν ξεπερνά το 1.500.000 ευρώ, β) η οφειλή προς αυτούς είναι μικρότερη από την οφειλή προς τους χρηματοδοτικούς φορείς γ) το περιεχόμενο της σύμβασης προέκυψε από υπολογιστικό εργαλείο, το οποίο θα προσδιοριστεί με ΚΥΑ και θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι χρηματοδοτικοί φορείς για να διαμορφώσουν τους όρους της σύμβασης
Εάν πληρούνται τα παραπάνω, συνάγεται ότι συναινούν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης εάν παρέλθουν άπρακτες 15 ημέρες από την γνωστοποίηση της σύμβασης, άλλως, στο διάστημα αυτό, προτείνουν τροποποίηση προκειμένου να θεραπευθεί στη συμφωνία τυχόν ελάττωμα.
Εάν οι παραπάνω προϋποθέσεις δεν πληρούνται, η συναίνεση του Δημοσίου και των ΦΚΑ είναι σύννομη μόνο εάν Διαχειριστής αφερεγγυότητας αιτιολογημένως γνωμοδοτήσει ότι το Δημόσιο μεταχειρίζεται καλύτερα από ότι σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη και ότι ο οφειλέτης με τον τρόπο αυτόν καθίσταται βιώσιμος ή αξιόχρεος.
Μετά τη γνωστοποίηση της σύμβασης αναδιάρθρωσης μεταξύ του οφειλέτη και των χρηματοδοτικών φορέων συνάγεται ότι συμμετέχουν εάν: α) η οφειλή προς αυτούς δεν ξεπερνά το 1.500.000 ευρώ, β) η οφειλή προς αυτούς είναι μικρότερη από την οφειλή προς τους χρηματοδοτικούς φορείς γ) το περιεχόμενο της σύμβασης προέκυψε από υπολογιστικό εργαλείο, το οποίο θα προσδιοριστεί με ΚΥΑ και θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι χρηματοδοτικοί φορείς για να διαμορφώσουν τους όρους της σύμβασης
Εάν πληρούνται τα παραπάνω, συνάγεται ότι συναινούν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης εάν παρέλθουν άπρακτες 15 ημέρες από την γνωστοποίηση της σύμβασης, άλλως, στο διάστημα αυτό, προτείνουν τροποποίηση προκειμένου να θεραπευθεί στη συμφωνία τυχόν ελάττωμα.
Εάν οι παραπάνω προϋποθέσεις δεν πληρούνται, η συναίνεση του Δημοσίου και των ΦΚΑ είναι σύννομη μόνο εάν Διαχειριστής αφερεγγυότητας αιτιολογημένως γνωμοδοτήσει ότι το Δημόσιο μεταχειρίζεται καλύτερα από ότι σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη και ότι ο οφειλέτης με τον τρόπο αυτόν καθίσταται βιώσιμος ή αξιόχρεος.
Απαγορεύεται ως προς τις οφειλές προς το Δημόσιο και τους ΦΚΑ η αποπληρωμή σε περισσότερες από 240 δόσεις καθώς και η διαγραφή βασικής οφειλής, παρακρατούμενων ή επιρριπτόμενων φόρων, η παροχή περιόδου χάριτος, ενώ οι δόσεις πρέπει να είναι μηνιαίες και όχι μικρότερες από 50 ευρώ έκαστη.
7. Είναι δυνατή, υπό προϋποθέσεις, η επιδότηση για την αποπληρωμή τμήματος των δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία των οφειλετών, για πέντε (5) έτη από την ημερομηνία της αίτησης για την υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Τα συμπεράσματα
Μετά την συνοπτική ως άνω παρουσίαση θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στα εξής συμπεράσματα:
Πρόκειται για έναν μηχανισμό αμιγώς εξωδικαστικό, με εξαιρετικά σύντομες προθεσμίες και διευρυμένο υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής.
Μη ξεχνάμε ότι μέχρι πρότινος οι οφειλέτες – φυσικά πρόσωπα, μπορούσαν μόνο να προσφύγουν στον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ο οποίος έχει καταργηθεί, επομένως ενδεχομένως ο νέος εξωδικαστικός να λειτουργήσει πράγματι ως προς όλους ως ένας θεσμός που θα προλάβει την αφερεγγυότητα και συνακόλουθα την θέση σε πτώχευση.
Θετικά κρίνεται επίσης και η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών σε 240 δόσεις, η οποία έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις συνήθως προβλεπόμενες 12 ή 24 δόσεις για τις οφειλές προς το δημόσιο.
Υπάρχουν όμως και διατάξεις, οι οποίες πριν από τη εφαρμογή τους ακόμη, δημιουργούν προβληματισμούς σχετικά με το κατά πόσον θα μπορέσει αυτός ο μηχανισμός να φανεί αντάξιος των προσδοκιών και στην πράξη.
Η απάντηση
Η πρόβλεψη ότι ο οφειλέτης θα αιτείται απλώς να υπαχθεί στις διατάξεις αυτές και θα εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των χρηματοδοτικών φορέων να απαντήσουν και να προτείνουν οι ίδιοι τη ρύθμιση, φαίνεται να αποδυναμώνει τη θέση του εκάστοτε οφειλέτη, για τον οποίον η διαδικασία θα θεωρείται λήξασα με μόνη την άπρακτη παρέλευση των δύο (2) μηνών από την αίτησή του.
Παράλληλα, ο περιορισμός των κατηγοριών οφειλών τις οποίες θα μπορεί ο οφειλέτης να ρυθμίσει μέσω της διαδικασίας αυτής (οφειλές σε Δημόσιο, ΦΚΑ και χρηματοδοτικούς φορείς), ανήκει στα μειονεκτήματα του νόμου.
Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου ότι οι νομοθετικές προβλέψεις περιορίζονται σε βασικά σημεία του νέου αυτού εξωδικαστικού, δίνοντας πολλές εξουσιοδοτικές αρμοδιότητες σε Υπουργικές αποφάσεις να ρυθμίσουν επιμέρους και πιο λεπτομερή ζητήματα, πλην όμως κομβικής σημασίας, θα κριθεί στην πράξη εάν και κατά πόσο τελικά πρόκειται για ένα θεσμό ο οποίος θα εκπληρώσει τον σκοπό του, που δεν είναι άλλος από την πρόληψη της αφερεγγυότητας των φυσικών και νομικών προσώπων.
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου