Γράφει ο Επαμεινώνδας Πανάς
Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΗΤΑΝ ΑΝΤΙΘΕΤΟΣ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΤΟΥ 1825 ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΦΥΛΑΚΙΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΝΑ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ Η ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ 5 ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ
Τα δάνεια της “Ανεξαρτησίας”... όπως τότε, έτσι και σήμερα !!!
Τα κράτη της Ευρώπης - Γαλλία, Αγγλία δεν υποστήριξαν από την αρχή την Επανάσταση του '21, μόνο όταν διαπίστωσαν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαλυόταν έδειξαν ενδιαφέρον.
Βλέποντας τις θετικές προοπτικές σύστασης του Ελληνικού κράτους, οι τραπεζίτες Αγγλίας και Γαλλίας δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη.
Στα πρώτα βήματά του ασφαλώς το Ελληνικό κράτος θα είχε μηδαμινά έσοδα λόγω έλλειψης φορολογητέας ύλης και συνεπώς ήταν αναγκαία η προσφυγή στον εξωτερικό δανεισμό.
Λόγω των πολεμικών επιτυχιών των Ελλήνων κατά την περίοδο 1821 - 1824, διαμορφώνεται κάποιο θετικό κλίμα στις Μεγάλες Δυνάμεις και με την παράλληλη συμβολή του φιλελληνικού κινήματος, συνάπτονται τα δύο δάνεια της ανεξαρτησίας.
Μάλιστα, το Φεβρουάριο του 1824, οι χρηματιστές του Λονδίνου έδωσαν δάνειο ύψους 800.000 λιρών (1 λίρα = 25 χρυσά φράγκα) μετά από έγκριση της Βουλής των Λόρδων. Για το δάνειο αυτό εγγύηση ήταν οι εθνικές μας γαίες. (μήπως αυτά θυμίζουν κάτι από τα σημερινά γεγονότα του χρέους);
Συνοπτικά το πρώτο δάνειο διαμορφώνεται ως εξής:
Τελικά, από τις 800.000 λίρες μας δόθηκαν στην Ελλάδα μετρητά 349.000 λίρες! ! !
Ο ιστορικός Δ. Κόκκινος στο έργο του «Ελληνική Επανάστασις 1821» χαρακτηρίζει το δάνειο ως «… εκμετάλλευσιν των αναγκών της αγωνιζομένης Ελλάδος εκ μέρους αγρίων κερδοσκόπων».
Μετά από ένα χρόνο (1825) ακολούθησε και το δεύτερο δάνειο, 2.000.000 λιρών, από τις οποίες έφτασαν στη χώρα μας μόνο 702.800 λίρες!!! Συνολικά, τα δύο δάνεια 2,8 εκατ. λιρών ονομάστηκαν δάνεια της ανεξαρτησίας.
Συνοπτικά, οι πληροφορίες για το δεύτερο δάνειο δίνονται πιο κάτω:
Ο ιστορικός Δ. Κόκκινος στο έργο του «Ελληνική Επανάστασις 1821» χαρακτηρίζει το δάνειο ως «… εκμετάλλευσιν των αναγκών της αγωνιζομένης Ελλάδος εκ μέρους αγρίων κερδοσκόπων».
Μετά από ένα χρόνο (1825) ακολούθησε και το δεύτερο δάνειο, 2.000.000 λιρών, από τις οποίες έφτασαν στη χώρα μας μόνο 702.800 λίρες!!! Συνολικά, τα δύο δάνεια 2,8 εκατ. λιρών ονομάστηκαν δάνεια της ανεξαρτησίας.
Συνοπτικά, οι πληροφορίες για το δεύτερο δάνειο δίνονται πιο κάτω:
Ποιος ήταν αντίθετος με τα αγγλικά δάνεια;
Και ποιοι αποτελούσαν την Επιτροπή συζήτησης ή διαπραγμάτευσης του δανείου;
Ιωάννης Ορλάνδος (γαμπρός Κουντουριώτη) Εκπρόσωπος των νησιών
Ιωάννης Ζαΐμης (αδελφός του Ανδρέα Ζαΐμη)
Εκπρόσωπος του Μοριά Εκπροσωπούσε την Ελληνική Κυβέρνηση στην Αγγλία
Ανδρέας Λουριώτης (έμπιστος του Μαυροκορδάτου) Εκπρόσωπος των Ρουμελιωτών
Εννοείται ότι η Επιτροπή θα φρόντιζε για καλύτερους όρους των αγγλικών δανείων προς την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν συνέβη. Αντίθετα ο Ορλάνδος διέβαλλε συνεχώς τον Ζαΐμη ο οποίος θεωρούσε ότι το αγγλικό δάνειο ήταν καταστροφικό...
Δηλαδή ο Ζαΐμης είχε την άποψη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που δεν συμφωνούσε με τη σύναψη των αγγλικών δανείων
Έτσι, ο ενοχλητικός Ζαΐμης, με παρέμβαση Κουντουριώτη -πεθερού του Ορλάνδου–
ανακλήθηκε από το Λονδίνο.
Για τους δανειστές, βέβαια, ενοχλητικός δεν ήταν μόνο ο Ζαΐμης, αλλά και αυτός που από την αρχή ήταν αντίθετος με τα δάνεια και αυτός ήταν ο Κολοκοτρώνης.
Ο Ορλάνδος ζητούσε την εξόντωση του Κολοκοτρώνη για να ικανοποιηθεί η επιθυμία των δανειστών.
Και ποιοι αποτελούσαν την Επιτροπή συζήτησης ή διαπραγμάτευσης του δανείου;
Ιωάννης Ορλάνδος (γαμπρός Κουντουριώτη) Εκπρόσωπος των νησιών
Ιωάννης Ζαΐμης (αδελφός του Ανδρέα Ζαΐμη)
Εκπρόσωπος του Μοριά Εκπροσωπούσε την Ελληνική Κυβέρνηση στην Αγγλία
Ανδρέας Λουριώτης (έμπιστος του Μαυροκορδάτου) Εκπρόσωπος των Ρουμελιωτών
Εννοείται ότι η Επιτροπή θα φρόντιζε για καλύτερους όρους των αγγλικών δανείων προς την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν συνέβη. Αντίθετα ο Ορλάνδος διέβαλλε συνεχώς τον Ζαΐμη ο οποίος θεωρούσε ότι το αγγλικό δάνειο ήταν καταστροφικό...
Δηλαδή ο Ζαΐμης είχε την άποψη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που δεν συμφωνούσε με τη σύναψη των αγγλικών δανείων
Έτσι, ο ενοχλητικός Ζαΐμης, με παρέμβαση Κουντουριώτη -πεθερού του Ορλάνδου–
ανακλήθηκε από το Λονδίνο.
Για τους δανειστές, βέβαια, ενοχλητικός δεν ήταν μόνο ο Ζαΐμης, αλλά και αυτός που από την αρχή ήταν αντίθετος με τα δάνεια και αυτός ήταν ο Κολοκοτρώνης.
Ο Ορλάνδος ζητούσε την εξόντωση του Κολοκοτρώνη για να ικανοποιηθεί η επιθυμία των δανειστών.
Και οι Times του Λονδίνου παρατηρούν ότι :
«… Tο Eλληνικό δάνειο είχε την τύχη του ταξιδιώτη εκείνου που πηγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ στην Ιεριχώ, έπεσε στα χέρια ληστών και δεν είχε την τύχη να βρει τον καλό Σαμαρείτη. Η Ελλάδα έχασε όλα τα πλεονεκτήματα που περίμενε από το δάνειο. Η υπόθεση της Ελλάδας προδόθηκε.
Και προδόθηκε στην Αγγλία…»
Ο δε Κοραής σε επιστολή προς τον Κουντουριώτη παρατήρησε ότι:
« Το δάνειον το γινόμενον από το Αγγλικό έθνος δεν πρέπει να το στοχάζεσθε ως ευεργεσίαν. Και αυτόν τον διάβολον ήθελον ούτοι μετά χαράς δανείσει αργύρια, αν ο διάβολος είχε να του ασφαλίσει τα ενέχυρα. »
-Αρχείου Κουντουριώτου, τόμος Δ’.-
Η αλήθεια είναι πως οι Κουντουριώτηδες, Ορλάνδος, Μαυροκορδάτος, Κωλέττης και Σία, με τα αγγλικά δάνεια ουσιαστικά διευκόλυναν την αγγλική επιρροή αλλά και την εξάρτηση του Έθνους από την Αγγλία.
Οι δανειοδότες παρακράτησαν προκαταβολικά από 284.000 λίρες
200000 λίρες (τόκοι δύο ετών)
20000 λίρες (χρεολύσια)
4000 λίρες (προμήθεια)
60000 λίρες (Μεσιτικά)
Ταυτόχρονα, η χώρα μας υποχρεώθηκε να αγοράσει ομολογίες του πρώτου δανείου, διαθέτοντας 113.200 λίρες, οπότε δόθηκαν τελικά στη χώρα 702.800 λίρες.
Σύμφωνα με τον Δερτιλή - "Συμβολή εις την δημοσιονομική ιστορία του Αγώνος του 1821" κατά τον Έμερσον:
“Η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού ταύτιζε τον εξωτερικό δανεισμό με ευρωπαϊκό δώρο!!”
«… Tο Eλληνικό δάνειο είχε την τύχη του ταξιδιώτη εκείνου που πηγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ στην Ιεριχώ, έπεσε στα χέρια ληστών και δεν είχε την τύχη να βρει τον καλό Σαμαρείτη. Η Ελλάδα έχασε όλα τα πλεονεκτήματα που περίμενε από το δάνειο. Η υπόθεση της Ελλάδας προδόθηκε.
Και προδόθηκε στην Αγγλία…»
Ο δε Κοραής σε επιστολή προς τον Κουντουριώτη παρατήρησε ότι:
« Το δάνειον το γινόμενον από το Αγγλικό έθνος δεν πρέπει να το στοχάζεσθε ως ευεργεσίαν. Και αυτόν τον διάβολον ήθελον ούτοι μετά χαράς δανείσει αργύρια, αν ο διάβολος είχε να του ασφαλίσει τα ενέχυρα. »
-Αρχείου Κουντουριώτου, τόμος Δ’.-
Η αλήθεια είναι πως οι Κουντουριώτηδες, Ορλάνδος, Μαυροκορδάτος, Κωλέττης και Σία, με τα αγγλικά δάνεια ουσιαστικά διευκόλυναν την αγγλική επιρροή αλλά και την εξάρτηση του Έθνους από την Αγγλία.
Οι δανειοδότες παρακράτησαν προκαταβολικά από 284.000 λίρες
200000 λίρες (τόκοι δύο ετών)
20000 λίρες (χρεολύσια)
4000 λίρες (προμήθεια)
60000 λίρες (Μεσιτικά)
Ταυτόχρονα, η χώρα μας υποχρεώθηκε να αγοράσει ομολογίες του πρώτου δανείου, διαθέτοντας 113.200 λίρες, οπότε δόθηκαν τελικά στη χώρα 702.800 λίρες.
Σύμφωνα με τον Δερτιλή - "Συμβολή εις την δημοσιονομική ιστορία του Αγώνος του 1821" κατά τον Έμερσον:
“Η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού ταύτιζε τον εξωτερικό δανεισμό με ευρωπαϊκό δώρο!!”
Η διαχείριση των δανείων ήταν αναποτελεσματική και αρκεί ένα και μόνο στοιχείο ως απόδειξη. Σύμφωνα με τον Ηλιαδάκη -"Εξωτερικός Δανεισμός και Δανειακή Κοινωνικοποίηση στην Ελλάδα, 1824-1940", ενώ το σύνολο των οπλικών δυνάμεων ήταν γύρω στους 20.000 άνδρες, μισθοδοτούνται 35.000 - 40.000!!!
Τμήμα των δανείων χρησιμοποιήθηκε και για τη διεξαγωγή των εμφυλίων πολέμων στα χρόνια της επανάστασης!!!
Για να καταλήξει ο Ανδρέας Ανδρεάδης, πώς ακριβώς άρχισαν οι εσωτερικές διαμάχες:
"... αν η αγγελία του α' δανείου ήρκεσεν όπως κατασταλή ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος, ο δεύτερος, ο και πολύ γενικότερος και απαισιώτερος, προεκλήθη υπό της εισροής των ξένων χρημάτων, ήτις καθίστα την εξουσίαν ζηλευτοτέραν...
... Εν συμπεράσματι τα δάνεια, άτινα, όπως έγραφεν ο Εϋναρ, ηδύναντο να είχον σώσει την Ελλάδα, κατέληξαν εις μικράν άμεσον ωφέλειαν και πολλαπλάς ζημίας".
Οι όροι των δανείων ήταν επαχθής.
Έχουμε την πρώτη πτώχευση το 1827.
Το πρώτο από τα δύο δάνεια της ανεξαρτησίας χρηματοδότησε τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ το δεύτερο την προμήθεια πολεμικού υλικού, που ακόμα αναμένεται να φθάσει στη χώρα μας!!!
Ο Ι. Καποδίστριας φτάνει στο Ναύπλιο το 1828 και βρίσκει μια χώρα κατεστραμμένη από τις εμφύλιες συγκρούσεις και τον επτάχρονο πόλεμο. Τότε, ζήτησε νέο δάνειο και οι δανειστές δεν συμφώνησαν.
Η εξυπηρέτηση των δανείων της “Ανεξαρτησίας” ήταν αδύνατη και το Ελληνικό κράτος οδηγείται σε πτώχευση.
Ακολούθησε η δολοφονία του Καποδίστρια, το 1831, και η επιβολή της Βασιλείας στην Ελλάδα.
Ασφαλώς και ήταν έντονο το ενδιαφέρον των Άγγλων για την αποπληρωμή των δανείων.
Τούτο φαίνεται και από το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) που καθιστούσε την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος και υποχρέωνε και την αποπληρωμή των δανείων.
Τμήμα των δανείων χρησιμοποιήθηκε και για τη διεξαγωγή των εμφυλίων πολέμων στα χρόνια της επανάστασης!!!
Για να καταλήξει ο Ανδρέας Ανδρεάδης, πώς ακριβώς άρχισαν οι εσωτερικές διαμάχες:
"... αν η αγγελία του α' δανείου ήρκεσεν όπως κατασταλή ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος, ο δεύτερος, ο και πολύ γενικότερος και απαισιώτερος, προεκλήθη υπό της εισροής των ξένων χρημάτων, ήτις καθίστα την εξουσίαν ζηλευτοτέραν...
... Εν συμπεράσματι τα δάνεια, άτινα, όπως έγραφεν ο Εϋναρ, ηδύναντο να είχον σώσει την Ελλάδα, κατέληξαν εις μικράν άμεσον ωφέλειαν και πολλαπλάς ζημίας".
Οι όροι των δανείων ήταν επαχθής.
Έχουμε την πρώτη πτώχευση το 1827.
Το πρώτο από τα δύο δάνεια της ανεξαρτησίας χρηματοδότησε τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ το δεύτερο την προμήθεια πολεμικού υλικού, που ακόμα αναμένεται να φθάσει στη χώρα μας!!!
Ο Ι. Καποδίστριας φτάνει στο Ναύπλιο το 1828 και βρίσκει μια χώρα κατεστραμμένη από τις εμφύλιες συγκρούσεις και τον επτάχρονο πόλεμο. Τότε, ζήτησε νέο δάνειο και οι δανειστές δεν συμφώνησαν.
Η εξυπηρέτηση των δανείων της “Ανεξαρτησίας” ήταν αδύνατη και το Ελληνικό κράτος οδηγείται σε πτώχευση.
Ακολούθησε η δολοφονία του Καποδίστρια, το 1831, και η επιβολή της Βασιλείας στην Ελλάδα.
Ασφαλώς και ήταν έντονο το ενδιαφέρον των Άγγλων για την αποπληρωμή των δανείων.
Τούτο φαίνεται και από το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) που καθιστούσε την Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος και υποχρέωνε και την αποπληρωμή των δανείων.
Πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας ήταν ο Όθων και ο ερχομός του συνοδεύτηκε με νέο δάνειο 60 εκατ. γαλλικών φράγκων, με την εγγύηση των τριών προστάτιδων Δυνάμεων - (Γαλλίας, Βρετανίας και Ρωσίας).
Το 1843 έπρεπε η χώρα να καταβάλλει τοκοχρεολύσια, για τα οποία τα έσοδα του κράτους δεν επαρκούσαν...
Υπογράφεται πρωτόκολλο (ΜΝΗΜΟΝΙΟ) μεταξύ των τριών προστάτιδων δυνάμεων (ΤΡΌΙΚΑ) και της Ελληνικής Κυβέρνησης για να λάβει η Κυβέρνηση μέτρα για την εξοικονόμηση του ποσού των 3,6 εκατ. δραχμών (υπέρογκο ποσό) για τους δανειστές.
Για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου - μνημονίου, οι πρεσβευτές απαιτούν την παρουσία τους στις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου για την έγκριση και εφαρμογή των μέτρων.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μέτρα λιτότητας που υιοθετήθηκαν:
• Απολύθηκε το ένα τρίτο των δημοσίων υπαλλήλων και μειώθηκαν 20% οι μισθοί όσων παρέμειναν.
• Σταμάτησε τη χορήγηση συντάξεων, που τότε δεν δίνονταν στο σύνολο του πληθυσμού, αλλά σε ειδικές κατηγορίες.
• Μειώθηκαν κατά 60% οι στρατιωτικές δαπάνες. Ο αριθμός των στρατιωτικών μειώθηκε και αντί για μισθό έπαιρναν χωράφια.
• Αυξήθηκαν οι δασμοί και οι φόροι χαρτοσήμου και επιβλήθηκε προκαταβολή στην είσπραξη του φόρου εισοδήματος.
• Απολύθηκαν όλοι οι υπάλληλοι του Εθνικού τυπογραφείου, οι δασονόμοι και οι δασικοί υπάλληλοι, οι μηχανικοί του Δημοσίου και σταμάτησαν τα δημόσια έργα και οι μισοί Καθηγητές Πανεπιστημίου.
• Καταργήθηκαν εντελώς όλες οι υγειονομικές υπηρεσίες του κράτους.
• Νομιμοποιήθηκαν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα με πληρωμή προστίμων νομιμοποίησης.
• Περαιώθηκαν συνοπτικά πολλές εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με την καταβολή εφάπαξ ποσού. Τα μέτρα λιτότητας που πάρθηκαν, δε διαφέρουν όπως παρατηρούμε με αυτά που εφαρμόζονται σήμερα στη χώρα μας.
Και ποια ήταν η αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών;
Να ξεπεράσει το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ το 220% το 1893
ή, σύμφωνα με τους Reinhart και Rogoff (2011):
Δημόσιο Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (1869 - 1913)
Μπορούμε τελικά άραγε να πούμε, χωρίς να υπερβάλλουμε, ότι οι ομοιότητες μεταξύ των δύο καταστάσεων της τότε και της σημερινής είναι τυχαίες;
Επαμεινώνδας Ε. Πανάς,
συντ. Καθηγητής,
Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου