Βρίσκουμε το «εθνικό» μας δίκαιο στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια !!!
Όλο και συχνότερα ακούμε στις μέρες μας πολίτες να προσφεύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για ατομικές τους διαφορές με το κράτος, όταν πια δεν έχουν καταφέρει να δικαιωθούν από τα ελληνικά δικαστήρια. Πολύς λόγος γίνεται μάλιστα και για τα μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί και κατά πόσο θα μπορούσαν να ανατραπούν με προσφυγές πολιτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Τι προστασία παρέχει το ΕΔΑΔ
Το ΕΔΑΔ αποφαίνεται επί της προσφυγής διαπιστώνοντας αν η συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη του κράτους έχει παραβιάσει τα δικαιώματα του προσφεύγοντος. Θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι αν και οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές για τα κράτη, ωστόσο δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής τους. Το Δικαστήριο, σε περίπτωση παραβίασης, έχει τη δυνατότητα να επιδικάσει χρηματική αποζημίωση στον πολίτη από το συγκεκριμένο κράτος.
Εάν η πράξη παραβίασης είναι κάποιο νομοθετικό μέτρο (όπως εν προκειμένω τα μέτρα λιτότητας), το Δικαστήριο δεν μπορεί να ακυρώσει το μέτρο, παρά μόνο να το κρίνει αντίθετο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και να επιδικάσει αποζημίωση σε όσους θίγονται και έχουν προσφύγει.
Η αρνητική δημοσιότητα όμως που προκαλούν οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ καθώς και η βεβαιότητα ότι, αν δικαιώθηκε ένας, θα δικαιωθούν και οι άλλοι που θα προσφύγουν στο μέλλον, είναι ένας σημαντικός μοχλός πίεσης που μπορεί να οδηγήσει το κράτος στο να τροποποιήσει τη σχετική νομοθεσία.
Αντίθετες στο ευρωπαϊκό δίκαιο οι περικοπές σε συντάξεις, μισθούς και επιδόματα
Όλο και συχνότερα ακούμε στις μέρες μας πολίτες να προσφεύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για ατομικές τους διαφορές με το κράτος, όταν πια δεν έχουν καταφέρει να δικαιωθούν από τα ελληνικά δικαστήρια. Πολύς λόγος γίνεται μάλιστα και για τα μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί και κατά πόσο θα μπορούσαν να ανατραπούν με προσφυγές πολιτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Τι προστασία παρέχει το ΕΔΑΔ
Το ΕΔΑΔ αποφαίνεται επί της προσφυγής διαπιστώνοντας αν η συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη του κράτους έχει παραβιάσει τα δικαιώματα του προσφεύγοντος. Θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι αν και οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές για τα κράτη, ωστόσο δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής τους. Το Δικαστήριο, σε περίπτωση παραβίασης, έχει τη δυνατότητα να επιδικάσει χρηματική αποζημίωση στον πολίτη από το συγκεκριμένο κράτος.
Εάν η πράξη παραβίασης είναι κάποιο νομοθετικό μέτρο (όπως εν προκειμένω τα μέτρα λιτότητας), το Δικαστήριο δεν μπορεί να ακυρώσει το μέτρο, παρά μόνο να το κρίνει αντίθετο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και να επιδικάσει αποζημίωση σε όσους θίγονται και έχουν προσφύγει.
Η αρνητική δημοσιότητα όμως που προκαλούν οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ καθώς και η βεβαιότητα ότι, αν δικαιώθηκε ένας, θα δικαιωθούν και οι άλλοι που θα προσφύγουν στο μέλλον, είναι ένας σημαντικός μοχλός πίεσης που μπορεί να οδηγήσει το κράτος στο να τροποποιήσει τη σχετική νομοθεσία.
Αντίθετες στο ευρωπαϊκό δίκαιο οι περικοπές σε συντάξεις, μισθούς και επιδόματα
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τα μέτρα σε Εργασιακό και Ασφαλιστικό που λήφθηκαν σε εφαρμογή του Μνημονίου, έχει κριθεί από συνταγματολόγους ότι οι περικοπές σε συντάξεις, μισθούς και επιδόματα σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου παραβιάζουν την προστασία που προβλέπεται για τα περιουσιακά αγαθά, τα οποία προστατεύονται όσο και η ιδιοκτησία. Ακόμη και η προσδοκία ενός εργαζόμενου ότι θα απολαμβάνει στο μέλλον ένα δικαίωμα προστατεύεται ως οικονομικό τμήμα της περιουσίας του και δεν μπορεί να θιγεί, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Τα ανώτατα συνταγματικά δικαστήρια της Ελλάδας δεν έχουν κρίνει αντισυνταγματικά –έπειτα από οργανωμένες προσφυγές σε αυτά ακόμη και δικηγορικών συλλόγων της χώρας- μέτρα που λαμβάνονται, επικαλούμενα την έκτακτη και επείγουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα.
Υποστηρίζεται από κύκλους ότι υπάρχει καχυποψία κατά των ελληνικών ανωτάτων δικαστηρίων, ιδίως σε περιπτώσεις μέτρων που επιβάλλει η κυβέρνηση. Οι επικεφαλής των ανωτάτων δικαστηρίων διορίζονται από την κυβέρνηση και υποστηρίζεται ότι αυτό ίσως δημιουργεί μία εξάρτηση.
Αντισυνταγματικές οι περικοπές σε Ρουμανία και Λετονία
Στον αντίποδα θα πρέπει να αναφερθεί το παράδειγμα της Ρουμανίας και της Λετονίας. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας έκρινε ότι οι διατάξεις νόμου που αναφέρονται σε μείωση των συντάξεων κατά 15% με στόχο την αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας είναι αντισυνταγματικές. Στο ίδιο μήκος κύματος, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Λετονίας έκρινε αντισυνταγματικά τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η διεθνής συνθήκη μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της χώρας ως προς τις περικοπές των συντάξεων. Η σχετική προσφυγή ασκήθηκε από 9.000 συνταξιούχους, οι συντάξεις των οποίων είχαν μειωθεί από 10% μέχρι και 70%.
Απόφαση-ορόσημο του ΕΔΑΔ για τις απεργίες
Αξίζει να αναφερθεί και η απόφαση-ορόσημο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την προστασία της συνδικαλιστικής ελευθερίας, για την οποία έκρινε ομόφωνα ότι το δικαίωμα των εργαζομένων στην απεργία είναι ανθρώπινο δικαίωμα αναγνωρισμένο και προστατευόμενο από τη διεθνή νομοθεσία και ως τέτοιο δεν μπορεί να περιορίζεται, παρά μόνο σε αυστηρά προσδιορισμένες περιπτώσεις.
Το ΕΔΑΔ με την απόφασή του αυτή θεωρεί ότι η απεργία αποτελεί βασική συνιστώσα της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, όπως προστατεύεται από το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Επίσης, αναγνώρισε ότι η ικανότητα των συνδικάτων να υπερασπίζονται αποτελεσματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το δικαίωμα της απεργίας. Η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη αξία αν σκεφτεί κανείς πόσες απεργίες στην Ελλάδα κρίνονται παράνομες και καταχρηστικές.
Πολίτες που «βρήκαν το δίκιο τους» στα ευρωπαϊκά δικαστήρια-Πρόστιμα στην Ελλάδα
Παράλληλα, δεν είναι λίγες και οι μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτών που στρέφονται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ατομικές τους διαφορές με το κράτος, στις οποίες δεν έχουν δικαιωθεί από τα δικαστήρια της χώρας τους. Ενδεικτικά ως παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε τις ακόλουθες περιπτώσεις.
Δικαίωση στα ευρωπαϊκά δικαστήρια βρήκε ο πατέρας 18χρονου που έπεσε νεκρός από πυρά αστυνομικού κατά τη διάρκεια καταδίωξης στη Θεσσαλονίκη το 2002. Τα ελληνικά δικαστήρια είχαν αθωώσει τον αστυνομικό.
Δύο δημοσιογράφοι, οι οποίοι είχαν καταδικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια για συκοφαντική δυσφήμηση δικαιώθηκαν από το ΕΔΑΔ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης.
Επιπλέον σε δύο περιπτώσεις το ΕΔΑΔ επέβαλε πρόστιμο στη χώρα μας επειδή δεν έγινε άρση της βουλευτικής ασυλίας. Στη μία περίπτωση επρόκειτο για βουλευτή που κατηγορείτο για εκβίαση πριν αποκτήσει τη βουλευτική ιδιότητα. Στην άλλη περίπτωση η Βουλή είχε αποφασίσει να μην δικαστεί βουλευτής για ιδιωτική διαφορά οικογενειακού δικαίου που είχε με τον πρώην σύζυγό της, ο οποίος την κατηγορούσε για αθέτηση της υποχρέωσής της να του επιτρέπει να επισκέπτεται τα παιδιά τους.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τονίζει ότι η βουλευτική ασυλία είναι θεσμός που συναντάται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και κατ’αρχήν δεν συνιστά παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με δεδομένη όμως την ιδιαίτερη σημασία που έχει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη για μια δημοκρατική κοινωνία, τα κράτη δεν μπορούν να αποστερούν τα δικαστήρια από την αρμοδιότητα εκδίκασης ολόκληρων κατηγοριών υποθέσεων ή να απαλλάσσουν κατηγορίες προσώπων από κάθε ευθύνη. Έτσι, το Δικαστήριο κρίνει ότι πρέπει να εξεταστεί «αν οι καταγγελόμενες πράξεις διαπράχθηκαν κατά την εκτέλεση των εν στενή εννοία κοινοβουλευτικών καθηκόντων».
Οι περιπτώσεις μεμονωμένων πολιτών οι οποίοι προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και δικαιώθηκαν, όταν πια είχαν εξαντλήσει τα ένδικα μέσα στη χώρα μας χωρίς αποτέλεσμα, αναδεικνύει τη δύναμη που έχει ο πολίτης -ακόμη και όταν δεν πρόκειται για μαζικές προσφυγές- και μία ιδιαίτερα σημαντική πρόσθετη δυνατότητα παροχής έννομης προστασίας.
Τα ανώτατα συνταγματικά δικαστήρια της Ελλάδας δεν έχουν κρίνει αντισυνταγματικά –έπειτα από οργανωμένες προσφυγές σε αυτά ακόμη και δικηγορικών συλλόγων της χώρας- μέτρα που λαμβάνονται, επικαλούμενα την έκτακτη και επείγουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα.
Υποστηρίζεται από κύκλους ότι υπάρχει καχυποψία κατά των ελληνικών ανωτάτων δικαστηρίων, ιδίως σε περιπτώσεις μέτρων που επιβάλλει η κυβέρνηση. Οι επικεφαλής των ανωτάτων δικαστηρίων διορίζονται από την κυβέρνηση και υποστηρίζεται ότι αυτό ίσως δημιουργεί μία εξάρτηση.
Αντισυνταγματικές οι περικοπές σε Ρουμανία και Λετονία
Στον αντίποδα θα πρέπει να αναφερθεί το παράδειγμα της Ρουμανίας και της Λετονίας. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας έκρινε ότι οι διατάξεις νόμου που αναφέρονται σε μείωση των συντάξεων κατά 15% με στόχο την αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας είναι αντισυνταγματικές. Στο ίδιο μήκος κύματος, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Λετονίας έκρινε αντισυνταγματικά τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η διεθνής συνθήκη μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της χώρας ως προς τις περικοπές των συντάξεων. Η σχετική προσφυγή ασκήθηκε από 9.000 συνταξιούχους, οι συντάξεις των οποίων είχαν μειωθεί από 10% μέχρι και 70%.
Απόφαση-ορόσημο του ΕΔΑΔ για τις απεργίες
Αξίζει να αναφερθεί και η απόφαση-ορόσημο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την προστασία της συνδικαλιστικής ελευθερίας, για την οποία έκρινε ομόφωνα ότι το δικαίωμα των εργαζομένων στην απεργία είναι ανθρώπινο δικαίωμα αναγνωρισμένο και προστατευόμενο από τη διεθνή νομοθεσία και ως τέτοιο δεν μπορεί να περιορίζεται, παρά μόνο σε αυστηρά προσδιορισμένες περιπτώσεις.
Το ΕΔΑΔ με την απόφασή του αυτή θεωρεί ότι η απεργία αποτελεί βασική συνιστώσα της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, όπως προστατεύεται από το άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Επίσης, αναγνώρισε ότι η ικανότητα των συνδικάτων να υπερασπίζονται αποτελεσματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το δικαίωμα της απεργίας. Η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη αξία αν σκεφτεί κανείς πόσες απεργίες στην Ελλάδα κρίνονται παράνομες και καταχρηστικές.
Πολίτες που «βρήκαν το δίκιο τους» στα ευρωπαϊκά δικαστήρια-Πρόστιμα στην Ελλάδα
Παράλληλα, δεν είναι λίγες και οι μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτών που στρέφονται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ατομικές τους διαφορές με το κράτος, στις οποίες δεν έχουν δικαιωθεί από τα δικαστήρια της χώρας τους. Ενδεικτικά ως παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε τις ακόλουθες περιπτώσεις.
Δικαίωση στα ευρωπαϊκά δικαστήρια βρήκε ο πατέρας 18χρονου που έπεσε νεκρός από πυρά αστυνομικού κατά τη διάρκεια καταδίωξης στη Θεσσαλονίκη το 2002. Τα ελληνικά δικαστήρια είχαν αθωώσει τον αστυνομικό.
Δύο δημοσιογράφοι, οι οποίοι είχαν καταδικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια για συκοφαντική δυσφήμηση δικαιώθηκαν από το ΕΔΑΔ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης.
Επιπλέον σε δύο περιπτώσεις το ΕΔΑΔ επέβαλε πρόστιμο στη χώρα μας επειδή δεν έγινε άρση της βουλευτικής ασυλίας. Στη μία περίπτωση επρόκειτο για βουλευτή που κατηγορείτο για εκβίαση πριν αποκτήσει τη βουλευτική ιδιότητα. Στην άλλη περίπτωση η Βουλή είχε αποφασίσει να μην δικαστεί βουλευτής για ιδιωτική διαφορά οικογενειακού δικαίου που είχε με τον πρώην σύζυγό της, ο οποίος την κατηγορούσε για αθέτηση της υποχρέωσής της να του επιτρέπει να επισκέπτεται τα παιδιά τους.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τονίζει ότι η βουλευτική ασυλία είναι θεσμός που συναντάται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και κατ’αρχήν δεν συνιστά παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με δεδομένη όμως την ιδιαίτερη σημασία που έχει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη για μια δημοκρατική κοινωνία, τα κράτη δεν μπορούν να αποστερούν τα δικαστήρια από την αρμοδιότητα εκδίκασης ολόκληρων κατηγοριών υποθέσεων ή να απαλλάσσουν κατηγορίες προσώπων από κάθε ευθύνη. Έτσι, το Δικαστήριο κρίνει ότι πρέπει να εξεταστεί «αν οι καταγγελόμενες πράξεις διαπράχθηκαν κατά την εκτέλεση των εν στενή εννοία κοινοβουλευτικών καθηκόντων».
Οι περιπτώσεις μεμονωμένων πολιτών οι οποίοι προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και δικαιώθηκαν, όταν πια είχαν εξαντλήσει τα ένδικα μέσα στη χώρα μας χωρίς αποτέλεσμα, αναδεικνύει τη δύναμη που έχει ο πολίτης -ακόμη και όταν δεν πρόκειται για μαζικές προσφυγές- και μία ιδιαίτερα σημαντική πρόσθετη δυνατότητα παροχής έννομης προστασίας.
ΠΗΓΗ
http://www.koutipandoras.gr/article/9653/vriskoyme-ethniko-mas-dikaio-sta-eyropaika-dikastiria
