Του Andreas Kluth - Bloomberg
Οι Γερμανοί είναι γνωστοί για τον αγχώδη χαρακτήρα τους γενικά και για την αγωνία τους για τον πληθωρισμό ειδικότερα. Άλλωστε, ο υπερπληθωρισμός κατά την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης οδήγησε στην πολιτική ανάδυση του Αδόλφου Χίτλερ και των ναζί, σωστά;
Η συγκεκριμένη συλλογική ανάμνηση έχει αναφερθεί αμέτρητες φορές τόσο εντός όσο και εκτός Γερμανίας ως ψυχολογικού χαρακτήρα εξήγηση για τη "σκληρή" νομισματική κουλτούρα της χώρας και τις μόνιμες εδώ και χρόνια επιθέσεις Γερμανών συντηρητικών εναντίον της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την "χαλαρότητά" της.
Τώρα ο πληθωρισμός αυξάνεται ξανά σε περίπου 3% σε ετήσια βάση στη χώρα, πολύ πάνω από το βασικό επιτόκιο της ζώνης του ευρώ και από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ. Οι Γερμανοί δεν έχουν φθάσει ακόμη σε επίπεδα υστερίας, ωστόσο μπορεί να περιμένει κανείς ότι θα ακούσει ξανά για το "φάντασμα της Βαϊμάρης" αρκετά σύντομα.
Η ανάμνηση είναι... λάθος
Στο σημείο αυτό εισέρχονται στη συζήτηση οι Lukas Haffert, Nils Redeker και Tobias Rommel, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, στη Σχολή Διακυβέρνησης Hertie στο Βερολίνο και στο Πολυτεχνείο του Μονάχου, αντίστοιχα. Δημοσίευσαν μία μελέτη η οποία δείχνει ότι η γερμανική αφήγηση, η οποία συνδέει τον υπερπληθωρισμό με την άνοδο του Τρίτου Ράιχ, είναι απλώς λανθασμένη.
Υπήρχε υπερπληθωρισμός κατά την περίοδο της Βαϊμάρης και συνέβαλε σε μια γενική αίσθηση χάους, η οποία υπονόμευσε τη νεοσύστατη δημοκρατία. Ωστόσο το φαινόμενο κορυφώθηκε το 1923, τη χρονιά κατά την οποία ο Χίτλερ επιχείρησε πραξικόπημα και κατέληξε στη φυλακή - μία ολόκληρη δεκαετία πριν καταλάβει την εξουσία.
Αντίθετα, το νομισματικό και οικονομικό γεγονός το οποίο συνέβαλε άμεσα στην ανάληψη της εξουσίας από τους ναζί ήταν η κρίση των αρχών της δεκαετίας του 1930 - και συγκεκριμένα ο αποπληθωρισμός ή γενικά η πτώση των τιμών, που προκάλεσε μαζική ανεργία.
Πληθωρισμός, αποπληθωρισμός και ανεργία στην Δημοκρατία της ΒαϊμάρηςΩστόσο, οι Γερμανοί δεν "θυμούνται" έτσι την ιστορία. Οι Haffert, Redeker και Rommel έκαναν έρευνες στις οποίες ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να κάνουν μια εκτίμηση για τα επίπεδα του πληθωρισμού το 1923 και το 1932. Οι περισσότεροι πίστευαν ότι οι τιμές ήταν επίσης στα ύψη το 1932. Σχεδόν κανείς δεν ήξερε ότι οι τιμές υποχώρησαν εκείνο το έτος. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν ότι όσο πιο μορφωμένοι ήταν οι ερωτηθέντες, τόσο πιο πιθανό ήταν να κάνουν λάθος.
Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι Γερμανοί σήμερα "θεωρούν την οικονομική ιστορία της Βαϊμάρης μια μεγάλη και ατελείωτη κρίση". Σε αυτή, δε, τη σύγχρονη αφήγηση, το προηγούμενο επεισόδιο πληθωρισμού έχει παραμερίσει κατά κάποιο τρόπο το μεταγενέστερο και πιο σχετικό με την υπόθεση τραύμα του αποπληθωρισμού. Γιατί;
Αφήγημα της δεκαετίας του '50 και της γέννησης της Bundesbank
Η απάντηση φαίνεται να είναι ότι η σημερινή, δημοφιλής εκδοχή δημιουργήθηκε πολύ μετά τα γεγονότα της εποχής της Βαϊμάρης, κατά την ταραχώδη μεταπολεμική πολιτική ζωή της Δυτικής Γερμανίας. Στη δεκαετία του 1950, οι Δυτικοί Σύμμαχοι οι οποίοι επέβλεπαν την πορεία της χώρας, πολιτικοί όπως ο καγκελάριος Κόνραντ Αντενάουερ, τραπεζίτες και συνδικαλιστές συζητούσαν παθιασμένα για τη μορφή την οποία θα έπρεπε να λάβει μια νέα κεντρική τράπεζα.
Ο Αντενάουερ και πολλοί άλλοι αποτελούσαν οπαδούς της "συμβατικής σοφίας" και ήθελαν η τράπεζα να λαμβάνει καθοδήγησή από την πολιτική τάξη. Οι τραπεζίτες, ωστόσο, ήθελαν να είναι εντελώς ανεξάρτητοι. Όπως έχει τεκμηριώσει ο Simon Mee, οικονομολόγος στην ΕΚΤ, οι τελευταίοι διηγούνταν αδιάκοπα τα ιστορικά τραύματα της Βαϊμάρης προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους σκοπούς - "ξεχνώντας" βολικά το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα ήταν εκείνη την εποχή επίσης ανεξάρτητη, τόσο κατά την πληθωριστική όσο και κατά την αποπληθωριστική κρίση.
Το 1957 οι τραπεζίτες κέρδισαν και η γέννηση της Bundesbank έγινε πράξη. Ήταν εντελώς ανεξάρτητη και μονόπλευρα "γεράκι" στη νομισματική της πολιτική - και σύντομα άρχισε δέος σε όλη την Ευρώπη και αισθήματα ευλάβειας στο εσωτερικό της Δ. Γερμανίας. "Δεν πιστεύουν όλοι οι Γερμανοί στον Θεό", είπε κάποτε ένας Γάλλος αξιωματούχος, "ωστόσο όλοι τους πιστεύουν στην Bundesbank".
Αλήθεια
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους οι Γερμανοί και οι ξένοι πρέπει να ενδιαφέρονται γι’ αυτήν την ιστορία. Ο πρώτος είναι ότι η αλήθεια είναι πάντα καλύτερη σε σχέση με έναν μύθο.
Ο δεύτερος είναι ότι ο μύθος σε αυτή την περίπτωση ήταν για πολλά χρόνια ένα πολιτικό εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί συντηρητικοί εναντίον της ΕΚΤ, της οποίας η έδρα απέχει λίγα λεπτά με το αυτοκίνητο από την Bundesbank. Η τελευταία άλλωστε αποτέλεσε και το μοντέλο για τη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της πρώτης.
Η πρόθεσή μου εδώ δεν είναι να υποτιμήσω την απειλή του πληθωρισμού. Οι εκτεταμένες αυξήσεις τιμών είναι "δηλητηριώδεις" για μια οικονομία, όπως γνωρίζουν καλά όλες οι σύγχρονες κεντρικές τράπεζες.
Η λεπτομέρεια εδώ, ωστόσο, είναι ότι ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού είναι εξίσου μεγάλος ή ακόμη μεγαλύτερος και αξίζει να τον αντιπαλέψει κανείς με εξίσου μεγάλο πάθος. Εάν οι - ανεξάρτητοι - κεντρικοί τραπεζίτες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης το είχαν καταλάβει, η ιστορία θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί αρκετά διαφορετικά.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου