Η τέχνη των φωτογραφικών προκηρύξεων, με «χειρουργική» αναφορά στο προσοντολόγιο των υποψηφίων, σε «σπάνια» και ιδιαίτερα λεπτομερή γνωστικά αντικείμενα είναι γνωστή στα ελληνικά πανεπιστήμια. Στόχος; Να βολευτούν «δικοί μας άνθρωποι». Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι σχετικές καταγγελίες, οι οποίες έχουν φθάσει σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Το πρόβλημα παρατηρείται στα νέα τμήματα που προέκυψαν μετά την «πανεπιστημιοποίηση» των ΤΕΙ το 2019 και χρειάζονται θέσεις διδασκόντων. Χαρακτηριστικά, από τις νέες 550 θέσεις διδασκόντων στα ΑΕΙ, πολλές δίνονται στα καινούργια τμήματα για διδασκαλία κρίσιμων μαθημάτων τους. Οπως πάει όμως η κατάσταση, εάν προκριθούν οι «ημέτεροι» οι οποίοι θα αποτελέσουν τη βάση για τη στελέχωση και ανάπτυξη των τμημάτων, αυτά θα βουλιάξουν στην εσωστρέφεια και την αναξιοκρατία. Την ίδια στιγμή, μένουν εκτός νέοι επιστήμονες με σημαντικά ακαδημαϊκά προσόντα αλλά χωρίς τις κατάλληλες γνωριμίες εντός του πανεπιστημιακού κατεστημένου.
Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» σε περιφερειακό τμήμα του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος που έχει έδρα στη Θεσσαλονίκη, δύο θέσεις επίκουρων καθηγητών έχουν προκηρυχθεί «φωτογραφικά» και πολύ εξειδικευμένα, με σκοπό να δημιουργήσουν αθέμιτο πλεονέκτημα για συγκεκριμένους υποψηφίους. «Οι θέσεις θα μπορούσαν να έχουν οριστεί σε κάποιο ευρύ και συμπαγές αντικείμενο», λένε υποψήφιοι που έχουν κάνει την καταγγελία, η οποία έφτασε αρμοδίως στο υπ. Παιδείας. Και στις δύο περιπτώσεις τους όρους κάθε προκήρυξης φέρεται να πληρούν υποψήφιοι-συνεργάτες στελεχών του τμήματος και μελών της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής για τη θέση. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές οι διδάσκοντες θα έπρεπε να είχαν ζητήσει να εξαιρεθούν από τη διαδικασία εκλογής επικαλούμενοι αδυναμία να είναι αμερόληπτοι (conflict of interest). «Είναι όντως θλιβερή η κατάσταση», σχολίασε υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου όταν ενημερώθηκε για τα γεγονότα. Να σημειωθεί ότι πρόσφατα είχε έλθει στο προσκήνιο περίπτωση στο Μαθηματικό Καστοριάς, όπου από τους τριάντα υποψηφίους ο μόνος που προκρίθηκε εμφανίστηκε να είναι συγγενής στελέχους του τμήματος. Οταν τα γεγονότα έγιναν γνωστά στο υπ. Παιδείας, δόθηκε οδηγία η διαδικασία να αρχίσει εκ νέου.
Ως προς τη διαδικασία της «φωτογραφικής» προκήρυξης, η γενική συνέλευση του τμήματος περιγράφει με λεπτομέρεια το γνωστικό αντικείμενο της θέσης, ώστε αυτό να μπορεί να καλυφθεί μόνο από έναν υποψήφιο. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις «μαγειρεύεται» η σύνθεση του εκλεκτορικού σώματος. «Η γενική συνέλευση δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Δυστυχώς είναι συνένοχη», παρατηρεί στην «Κ» μέλος ΔΕΠ του ΕΚΠΑ.
«Πρέπει να περάσει η αντίληψη στους πανεπιστημιακούς ότι οι επιλογές υποψηφίων διδασκόντων πρέπει να διαπνέονται από αριστεία και οι θέσεις να είναι σε αντικείμενα που θα βοηθούν την ανάπτυξη κάθε τμήματος στις βασικές επιστημονικές κατευθύνσεις που λείπουν από τον τομέα», ανέφερε στην «Κ» ο Περικλής Μήτκας, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και τέως πρύτανης του ΑΠΘ.
«Είναι αναγκαίο τα ΑΕΙ να παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις στη δημιουργία γνωστικών αντικειμένων. Σήμερα πλέον οι επιστήμες που έχουν ενταχθεί στα πανεπιστήμια είναι πολλαπλάσιες αυτών που υπήρχαν πριν από μερικές δεκαετίες, ενώ και οι κλασικές επιστήμες γνωρίζουν τεράστια εξειδίκευση. Παράλληλα, έχει μεγαλώσει και η παραγωγή διδακτορικών και επομένως ο αριθμός όσων αναζητούν ακαδημαϊκή καριέρα. Οι προκηρύξεις πρέπει να γίνονται στο ευρύτερο αντικείμενο του τομέα και όχι ενός μαθήματος ή (ακόμα χειρότερα) ενός τίτλου διδακτορικού», δηλώνει στην «Κ» η καθηγήτρια στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης ΕΚΠΑ Ευγενία Μπουρνόβα.
Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις τμημάτων παλαιότερων ΑΕΙ υπάρχουν αντικείμενα εξόφθαλμα παράδοξα, που προκαλούν σκωπτικά σχόλια από πανεπιστημιακούς. «Τον τελευταίο καιρό έχει παρατηρηθεί στις προκηρύξεις για θέσεις καθηγητών στα ΑΕΙ ένα φαινόμενο υπερεξειδίκευσης. Τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται γίνονται όλο και πιο στενά και εξειδικευμένα. Το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα ένα στρεβλό τρόπο εκπαίδευσης των μελλοντικών πτυχιούχων», λέει στην «Κ» ο Στέλιος Παναγούτσος, καθηγητής Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Και τονίζει: «Η εμβάθυνση στη γνώση και η εξειδίκευση έχουν ως αποτέλεσμα τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Ομως η προπτυχιακή εκπαίδευση έχει στόχο τη δημιουργία πτυχιούχων με ευρύτητα γνώσεων και δεξιοτήτων για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Επομένως, τα γνωστικά αντικείμενα για τα οποία προσλαμβάνονται οι καθηγητές πρέπει να είναι ευρύτερα και να αντιστοιχούν σε τουλάχιστον εξαμηνιαία μαθήματα. Εξάλλου για εξειδίκευση υπάρχουν οι επόμενοι κύκλοι σπουδών, τα μεταπτυχιακά προγράμματα και η εκπόνηση διατριβής».
«Οι φωτογραφικές προκηρύξεις νέων θέσεων καθηγητών στα ΑΕΙ ξεκινούν από τον ορισμό του γνωστικού αντικειμένου στη προκήρυξη της νέας θέσης. Ο νόμος ορίζει ότι τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται πρέπει να αποτελούν: (α) πλήρη κλάδο της οικείας επιστήμης και (β) αναγνωρισμένη ειδικότητα ενός κλάδου της επιστήμης. Η ερώτηση λοιπόν είναι αν η πολιτεία και τα ΑΕΙ διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου της νομιμότητας, ώστε να επιβεβαιώνεται η επιταγή του νόμου», λέει στην «Κ» ο Λουκάς Βλάχος, που ήταν καθηγητής στο τμήμα Φυσικής ΑΠΘ. «Ο μόνος τρόπος αποφυγής φωτογραφικών προκηρύξεων είναι τα γνωστικά αντικείμενα να προκύπτουν αβίαστα και να έχουν προσδιοριστεί από τη στρατηγική ανάπτυξης που έχει επεξεργαστεί το κάθε τμήμα. Να εγκρίνονται από το πρυτανικό συμβούλιο πριν από την προκήρυξη θέσεων και να μην δημιουργούνται παραμονές της προκήρυξης μιας νέας θέσης καθηγητή στο τμήμα. Θα πρέπει επίσης να αποκλείονται από το εκλεκτορικό σώμα συγγενικά πρόσωπα, επιβλέποντες διδακτορικών διατριβών και να αποφεύγονται συν-συγγραφείς ερευνητικών εργασιών με τους υποψηφίους. Επίσης, οι υποψήφιοι να μην έχουν όλα τα πτυχία τους και ειδικά το τελευταίο από το πανεπιστήμιο στο οποίο βάζουν υποψηφιότητα ή να έχουν εργαστεί σε άλλο ΑΕΙ ή ερευνητικό κέντρο ελληνικό ή διεθνές για τρία χρόνια μετά τη λήψη του διδακτορικού».
Στοιχηματισμός και πολυπλοκότητα
Σε ΑΕΙ υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα θέσεων διδασκόντων τα οποία θεωρείται πως δεν είναι ευρέα. Ενδεικτικό είναι το γνωστικό αντικείμενο «Στατιστική φυσική κραμάτων, ημιαγωγών και πολυπλοκότητα κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων» και «Χαοτικά ηλεκτρονικά κυκλώματα και νανοδιατάξεις». Φυσικοί που μίλησαν στην «Κ» αμφισβητούν ότι ανταποκρίνονται σε κάποιο αυτοτελές ή ευρύ αντικείμενο της Φυσικής. Βεβαίως υπάρχει και η αντίθετη άποψη. Επίσης, σταχυολογώντας από την πλατφόρμα ΑΠΕΛΛΑ (όπου αναρτώνται οι νέες θέσεις και τα μέλη ΔΕΠ για τα εκλεκτορικά σώματα) παράδοξα αντικείμενα είναι «Η διοίκηση και ανάπτυξη εθελοντών σε αθλητικά γεγονότα» καθώς και η «Οργάνωση ποδοσφαίρου-αθλητικός στοιχηματισμός». Παράλληλα, υπάρχει αντικείμενο «Πολυμεσική, ευφυής, Φυσική και συναισθηματική αλληλεπίδραση». Από την πλευρά της, η πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Χρυσή Βιτσιλάκη, δήλωσε στην «Κ» ότι «υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα που είναι παράδοξα και άλλα που δεν είναι, καθώς στην εποχή μας έχουμε μπει στην προηγμένη τεχνολογία. Πρέπει να μελετηθούν και υπ’ αυτό το πρίσμα των νέων εξελίξεων της επιστήμης».
«Πρέπει να περάσει η αντίληψη στους πανεπιστημιακούς ότι οι επιλογές υποψηφίων διδασκόντων πρέπει να διαπνέονται από αριστεία και οι θέσεις να είναι σε αντικείμενα που θα βοηθούν την ανάπτυξη κάθε τμήματος στις βασικές επιστημονικές κατευθύνσεις που λείπουν από τον τομέα», ανέφερε στην «Κ» ο Περικλής Μήτκας, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και τέως πρύτανης του ΑΠΘ.
«Είναι αναγκαίο τα ΑΕΙ να παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις στη δημιουργία γνωστικών αντικειμένων. Σήμερα πλέον οι επιστήμες που έχουν ενταχθεί στα πανεπιστήμια είναι πολλαπλάσιες αυτών που υπήρχαν πριν από μερικές δεκαετίες, ενώ και οι κλασικές επιστήμες γνωρίζουν τεράστια εξειδίκευση. Παράλληλα, έχει μεγαλώσει και η παραγωγή διδακτορικών και επομένως ο αριθμός όσων αναζητούν ακαδημαϊκή καριέρα. Οι προκηρύξεις πρέπει να γίνονται στο ευρύτερο αντικείμενο του τομέα και όχι ενός μαθήματος ή (ακόμα χειρότερα) ενός τίτλου διδακτορικού», δηλώνει στην «Κ» η καθηγήτρια στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης ΕΚΠΑ Ευγενία Μπουρνόβα.
Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις τμημάτων παλαιότερων ΑΕΙ υπάρχουν αντικείμενα εξόφθαλμα παράδοξα, που προκαλούν σκωπτικά σχόλια από πανεπιστημιακούς. «Τον τελευταίο καιρό έχει παρατηρηθεί στις προκηρύξεις για θέσεις καθηγητών στα ΑΕΙ ένα φαινόμενο υπερεξειδίκευσης. Τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται γίνονται όλο και πιο στενά και εξειδικευμένα. Το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα ένα στρεβλό τρόπο εκπαίδευσης των μελλοντικών πτυχιούχων», λέει στην «Κ» ο Στέλιος Παναγούτσος, καθηγητής Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Και τονίζει: «Η εμβάθυνση στη γνώση και η εξειδίκευση έχουν ως αποτέλεσμα τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Ομως η προπτυχιακή εκπαίδευση έχει στόχο τη δημιουργία πτυχιούχων με ευρύτητα γνώσεων και δεξιοτήτων για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Επομένως, τα γνωστικά αντικείμενα για τα οποία προσλαμβάνονται οι καθηγητές πρέπει να είναι ευρύτερα και να αντιστοιχούν σε τουλάχιστον εξαμηνιαία μαθήματα. Εξάλλου για εξειδίκευση υπάρχουν οι επόμενοι κύκλοι σπουδών, τα μεταπτυχιακά προγράμματα και η εκπόνηση διατριβής».
«Οι φωτογραφικές προκηρύξεις νέων θέσεων καθηγητών στα ΑΕΙ ξεκινούν από τον ορισμό του γνωστικού αντικειμένου στη προκήρυξη της νέας θέσης. Ο νόμος ορίζει ότι τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται πρέπει να αποτελούν: (α) πλήρη κλάδο της οικείας επιστήμης και (β) αναγνωρισμένη ειδικότητα ενός κλάδου της επιστήμης. Η ερώτηση λοιπόν είναι αν η πολιτεία και τα ΑΕΙ διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου της νομιμότητας, ώστε να επιβεβαιώνεται η επιταγή του νόμου», λέει στην «Κ» ο Λουκάς Βλάχος, που ήταν καθηγητής στο τμήμα Φυσικής ΑΠΘ. «Ο μόνος τρόπος αποφυγής φωτογραφικών προκηρύξεων είναι τα γνωστικά αντικείμενα να προκύπτουν αβίαστα και να έχουν προσδιοριστεί από τη στρατηγική ανάπτυξης που έχει επεξεργαστεί το κάθε τμήμα. Να εγκρίνονται από το πρυτανικό συμβούλιο πριν από την προκήρυξη θέσεων και να μην δημιουργούνται παραμονές της προκήρυξης μιας νέας θέσης καθηγητή στο τμήμα. Θα πρέπει επίσης να αποκλείονται από το εκλεκτορικό σώμα συγγενικά πρόσωπα, επιβλέποντες διδακτορικών διατριβών και να αποφεύγονται συν-συγγραφείς ερευνητικών εργασιών με τους υποψηφίους. Επίσης, οι υποψήφιοι να μην έχουν όλα τα πτυχία τους και ειδικά το τελευταίο από το πανεπιστήμιο στο οποίο βάζουν υποψηφιότητα ή να έχουν εργαστεί σε άλλο ΑΕΙ ή ερευνητικό κέντρο ελληνικό ή διεθνές για τρία χρόνια μετά τη λήψη του διδακτορικού».
Στοιχηματισμός και πολυπλοκότητα
Σε ΑΕΙ υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα θέσεων διδασκόντων τα οποία θεωρείται πως δεν είναι ευρέα. Ενδεικτικό είναι το γνωστικό αντικείμενο «Στατιστική φυσική κραμάτων, ημιαγωγών και πολυπλοκότητα κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων» και «Χαοτικά ηλεκτρονικά κυκλώματα και νανοδιατάξεις». Φυσικοί που μίλησαν στην «Κ» αμφισβητούν ότι ανταποκρίνονται σε κάποιο αυτοτελές ή ευρύ αντικείμενο της Φυσικής. Βεβαίως υπάρχει και η αντίθετη άποψη. Επίσης, σταχυολογώντας από την πλατφόρμα ΑΠΕΛΛΑ (όπου αναρτώνται οι νέες θέσεις και τα μέλη ΔΕΠ για τα εκλεκτορικά σώματα) παράδοξα αντικείμενα είναι «Η διοίκηση και ανάπτυξη εθελοντών σε αθλητικά γεγονότα» καθώς και η «Οργάνωση ποδοσφαίρου-αθλητικός στοιχηματισμός». Παράλληλα, υπάρχει αντικείμενο «Πολυμεσική, ευφυής, Φυσική και συναισθηματική αλληλεπίδραση». Από την πλευρά της, η πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Χρυσή Βιτσιλάκη, δήλωσε στην «Κ» ότι «υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα που είναι παράδοξα και άλλα που δεν είναι, καθώς στην εποχή μας έχουμε μπει στην προηγμένη τεχνολογία. Πρέπει να μελετηθούν και υπ’ αυτό το πρίσμα των νέων εξελίξεων της επιστήμης».
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου