Του Μιχάλη Καρχιμάκη*
Το 2010, πριν σαρώσει την ελληνική κοινωνία η μεγάλη οικονομική κρίση, η κυβέρνηση του
ΠΑΣΟΚ και του Γιώργου Παπανδρέου εισήγαγε το νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά,
ένα νόμο που επέτρεψε σε χιλιάδες οικογένειες να σώσουν τις κατοικίες τους.
Δέκα χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη έφερε ένα πτωχευτικό νόμο που όχι μόνο επιτρέπει να χάσουν όλοι, ακόμη και οι ασθενέστεροι, τα σπίτια τους σε πλειστηριασμό, αλλά μετατρέπει την απώλεια της κατοικίας σε μηχανισμό κερδοσκοπίας για λίγους κεφαλαιούχους.
Με το νόμο του ΠΑ.ΣΟ.Κ έγινε μια θεσμική τομή που αντανακλά την κοινωνική ευαισθησία της Προοδευτικής Παράταξης: σε μια περίοδο όπου ήταν πλέον βέβαιο ότι η μεγάλη οικονομική κρίση θα έθετε σε οριακή δοκιμασία μεγάλο αριθμό οικογενειών χαμηλού και
μέσου εισοδήματος.
Ο νόμος λοιπόν έθεσε μια «κόκκινη γραμμή» στην ανάκτηση οφειλών από τις τράπεζες.Ο πιστωτής μπορεί να ρευστοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, όχι όμως και την κατοικία του.
Εφόσον ο δανειολήπτης πλήρωνε στους πιστωτές το μηνιαίο ποσό που όριζε το δικαστήριο, σύμφωνα με τις οικονομικές του δυνατότητες, η κύρια κατοικία του προστατευόταν.
Όσο και αν ενόχλησε τις τράπεζες αυτή η ρύθμιση, ήταν δίκαιη και ισορροπημένη: οι πιστωτές μπορούσαν να ανακτήσουν χρέη στο μέτρο της οικονομικής δυνατότητας του οφειλέτη, αλλά όχι και να ρευστοποιήσουν την κύρια κατοικία του.
Χωρίς αυτό τον νόμο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μαζικές εξώσεις που συγκλόνισαν την Ισπανία την περίοδο της μεγάλης κρίσης θα είχαν επαναληφθεί, πιθανότατα σε μεγαλύτερη κλίμακα, και στην Ελλάδα.
Είναι κοινό μυστικό πλέον ότι για αυτόν ακριβώς το νόμο δέχθηκε η κυβέρνηση του
Γιώργου Παπανδρέου αδυσώπητο πόλεμο, εμφανώς αλλά κυρίως στο παρασκήνιο, από
τους Έλληνες τραπεζίτες, που είχαν και τη δύναμη να επηρεάζουν τα Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης.
Είναι γνωστό, όμως, ταυτόχρονα, ότι αυτός ο νόμος απέτρεψε τη μετεξέλιξη
της κοινωνικής κρίσης σε μια ακραία, επικίνδυνη και πολιτικά «εκρηκτική» κοινωνική κρίση.
Το ΠΑΣΟΚ πλήρωσε βαρύ πολιτικό τίμημα για αυτό τον νόμο, αλλά για την Προοδευτική
Παράταξη είναι αυτονόητο καθήκον η προστασία ενός βασικού ανθρώπινου δικαιώματος
και δεν μπορεί να μπει στη ζυγαριά των πολιτικών υπολογισμών.
Για τη Νέα Δημοκρατία, όμως, είναι απολύτως σαφές ότι οι προτεραιότητες είναι εντελώς
διαφορετικές, όπως είναι εντελώς διαφορετικά και τα συμφέροντα που εξυπηρετεί.
Μια ανάγνωση του πτωχευτικού νόμου που πέρασε στα τέλη του προηγούμενου χρόνου και θα αρχίσει σύντομα να εφαρμόζεται, αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ότι δεν γίνεται η παραμικρή προσπάθεια προστασίας της κατοικίας ακόμη και των πιο ευάλωτων οικογενειών, αφού αποτελεί προτεραιότητα η μεγιστοποίηση των ανακτήσεων οφειλών από τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων.
Ταυτόχρονα, όμως, δημιουργείται και ένας καινοφανής μηχανισμός, ο οποίος θα επιτρέψει σε ιδιώτες να παίρνουν μαζικά στην ιδιοκτησία τους τα σπίτια που θα χάνουν οι οφειλέτες και να αντλούν μεγάλα κέρδη.
Τι προβλέπει ο νέος πτωχευτικός νόμος: Εν ολίγοις η προστασία της πρώτης κατοικίας
καταργείται εντελώς. Όλα τα σπίτια, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης των οφειλετών,
θα βγαίνουν σε πλειστηριασμό.
Όμως, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στους φτωχότερους, όσους πληρούν δηλαδή τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια για να λαμβάνουν το επίδομα στέγης, να αποφεύγουν την έξωση από την κατοικία τους, μέσα από έναν αλλόκοτο μηχανισμό επινόησης της Νέας Δημοκρατίας, που μετατρέπει ένα μέτρο κοινωνικής προστασίας σε μηχανισμό ιδιωτικής κερδοσκοπίας:
- Προβλέπεται στο νόμο ότι θα δημιουργηθεί ένας ιδιωτικός φορέας, στον οποίο θα έχει τη δυνατότητα να προσφεύγει αυτός που χάνει το σπίτι του και να ζητάει να αγοράσει και να του εκμισθώσει το… πρώην σπίτι του για 12 χρόνια.
- Ο ιδιοκτήτης θα μετατρέπεται σε ενοικιαστή της κατοικίας του και θα πληρώνει το μεγαλύτερο μέρος του ενοικίου από το επίδομα στέγης που θα λαμβάνει από το Δημόσιο, κάτι που σημαίνει ότι για τον ιδιωτικό φορέα ο κίνδυνος να χάσει τα μισθώματα θα είναι μικρός.
- Μετά τη λήξη της 12ετούς περιόδου, ο ιδιωτικός φορέας θα πουλάει το σπίτι, με τον ενοικιαστή και αρχικό ιδιοκτήτη να έχει το δικαίωμα προτίμησης. Θα μπορεί δηλαδή να υποβάλει την προσφορά του για να αγοράσει το σπίτι, πριν ο φορέας αναζητήσει τρίτο αγοραστή.
- Όμως, σε αυτή τη διαδικασία ο οφειλέτης δεν θα έχει μεγάλες πιθανότητες να ανακτήσει την κατοικία του. Η τιμή πώλησης θα υπολογίζεται με βάση την τρέχουσα εμπορική τιμή και χωρίς να εκπίπτει από το τίμημα το ποσό των ενοικίων που έχουν πληρωθεί στη διάρκεια της 12ετούς περιόδου μίσθωσης, ή νωρίτερα, όταν ο οφειλέτης πλήρωνε κάποιος μέρος του δανείου του.
Στην πραγματικότητα, δηλαδή, ο ιδιωτικός φορέας θα έχει εισοδήματα από το
ακίνητο για μια περίοδο 12ετίας, αλλά και από την πώληση του ακινήτου αμέσως
μετά.
Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε ποιοι θα είναι οι τυχεροί ιδιώτες που θα αναλάβουν αυτή τη μεγάλη, νέα δουλειά που δημιουργεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη, βέβαιο όμως είναι ότι στο διαγωνισμό που θα διενεργηθεί για την επιλογή τους το επενδυτικό ενδιαφέρον θα είναι μεγάλο.
Αυτός ο ανάλγητος μηχανισμός μετατροπής μιας από τις πιο οδυνηρές απώλειες, της
απώλειας κατοικίας, σε κέρδος για ελάχιστους μεγάλους κεφαλαιούχους, με το Δημόσιο
μάλιστα να λειτουργεί σαν άτυπος εγγυητής του ιδιωτικού κέρδους, μέσω του επιδόματος
στέγασης, δεν πρέπει να ενεργοποιηθεί.
Υπάρχουν ακόμη περιθώρια να αντιληφθεί ακόμη και η Νέα Δημοκρατία ότι έχουν όρια οι νεοφιλελεύθερες αλχημείες, ότι έχει τα όρια της η κοινωνική αναλγησία.
Ας αναγνωρίσει το λάθος της η κυβέρνηση και ας ανοίξει ένα σοβαρό εθνικό διάλογο για να βρεθεί, πριν να είναι αργά, ένα μοντέλο πραγματικής και ισορροπημένης προστασίας της πρώτης κατοικίας.
Ακόμη και για τη Νέα Δημοκρατία, ένα δεξιό, νεοφιλελεύθερο κόμμα, θα ήταν πολύ το ιστορικό φορτίο αυτής της αντικοινωνικής μεταρρύθμισης: θα περάσει στην ιστορία ως το κόμμα που θα θυσίασε όλες τις κατοικίες των Ελλήνων στο βωμό της εξυγίανσης των τραπεζικών ισολογισμών και παρέδωσε τις κατοικίες των φτωχότερων σε ιδιωτικά κεφάλαια για να γίνουν πηγή μεγάλης και σίγουρης απόδοσης.
Τέτοια θυσία δεν δικαιούται να ζητά από τους Έλληνες ο Κ. Μητσοτάκης!
*Ο Μιχάλης Καρχιμάκης είναι Πρώην υπουργός, βουλευτής. Μέλος Πολιτικού συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής, Β περιφέρεια Αθήνας Δυτικός Τομέας.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου