Πτωχευτικός νόμος: Δεύτερη ευκαιρία ή οριστική περιθωριοποίηση;
Του ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Εδώ και αρκετούς μήνες συζητιέται μεταξύ κυβέρνησης, «θεσμών» και τραπεζών ο νέος πτωχευτικός νόμος. Τελικά, η εισηγητική έκθεση και το σχέδιο του νομοθετήματος κατατέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μόλις την περασμένη εβδομάδα. Από το περιεχόμενο της εισηγητικής έκθεσης γίνεται σαφές γιατί οι διαπραγματεύσεις κράτησαν τόσους μήνες.
Το νομοθέτημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη διαχείριση της κρίσης τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ευρωζώνη. Επιχειρεί να απλοποιήσει και να επισπεύσει τις διαδικασίες πτώχευσης φυσικών και νομικών προσώπων και παράλληλα αίρει όλες τις διατάξεις προστασίας αδύναμων κοινωνικών ομάδων που ίσχυαν τα προηγούμενα χρόνια, ιδιαίτερα για την πρώτη κατοικία.
Οι αρχές της ΕΕ ευελπιστούν ότι μέσα από αυξημένους και επιταχυνόμενους πλειστηριασμούς θα απαξιωθεί κεφάλαιο καθώς και διαρκή καταναλωτικά αγαθά, όπως η κατοικία. Η μείωση του χρησιμοποιούμενου κεφαλαίου θα φέρει τη σχετική αποκατάσταση του ποσοστού κέρδους, ενώ η μείωση των τιμών την αύξηση της κατανάλωσης. Ο συνδυασμός των δύο παραγόντων υποτίθεται ότι θα βγάλει την ευρωπαϊκή οικονομία από την κρίση. Το τελευταίο δεν είναι διόλου βέβαιο φυσικά ούτε ως προς την αποτελεσματικότητα ούτε ως προς τον χρόνο.
Επιπλέον, υπάρχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα της τρέχουσας κρίσης που αφορά το ύψος του τραπεζικού δανεισμού που θα απαξιωθεί μαζί τα περιουσιακά στοιχεία που θα εκπλειστηριασθούν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι τράπεζες αποτέλεσαν σημαντικό μέρος της διαπραγμάτευσης που προηγήθηκε. Αν οι απώλειές τους είναι μεγαλύτερες των αναμενομένων, τότε οι τράπεζες θα χρειασθούν νέα ανακεφαλαιοποίηση, κάτι που απεύχονται οι σημερινοί τους μέτοχοι, ενώ την αγωνία τους συμμερίζεται, κατά δήλωσή του, και ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης. Φυσικά από τη συζήτηση απουσιάζουν οι ανάγκες των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων που θα υπαχθούν στον νόμο, όπως θα φανεί στη συνέχεια.
Ο σκοπός του νομοθετήματος φαίνεται από το πρώτο άρθρο της εισηγητικής έκθεσης. Είναι «η κρισιμότητα της ταχείας αντιμετώπισης της πτώχευσης για την αποφυγή της απαξίωσης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και τη βέλτιστη, μέσω αυτών, εξυπηρέτηση των απαιτήσεων των πιστωτών» (εισηγητική έκθεση, σελ. 3). Μάλιστα, για την εξασφάλιση των απαιτήσεων των πιστωτών έχουν εισαχθεί νέες διατάξεις στη πτωχευτική περιουσία. Συγκεκριμένα «ανήκει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του πτωχού που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης…» (σελ. 5).
Με άλλα λόγια, οι δανειστές θα έχουν δικαιώματα όχι μόνο επί της περιουσίας αλλά και της μισθοδοσίας των εργαζομένων, που υπερβαίνει κάποια αντικειμενικά κριτήρια διαβίωσης. Δηλαδή, αυτό που παρουσιάζεται από την κυβερνητική προπαγάνδα ως απαλλαγή από τα χρέη του φυσικού προσώπου μέσω της πτώχευσης μπορεί να οδηγήσει σε ομηρία τον εργαζόμενο για απροσδιόριστο χρόνο. Το εξοργιστικό είναι ότι από τις διατάξεις αυτές εξαιρούνται εκείνοι που έχουν πτωχευτική περιουσία άνω των 100.000 ευρώ (σελ. 5), δηλαδή οι προερχόμενοι από μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα. Αντίθετα, τα λαϊκά στρώματα με τη μικρής αξίας περιουσία περιέρχονται σε διά βίου ομηρία.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καλύτερα για πληθώρα μικρομεσαίων επιχειρήσεων που βρίσκονται και πρόκειται να βρεθούν σε δυσχερή θέση λόγω της κρίσης. Οι συχνές αναφορές του κ. Άδωνη Γεωργιάδη σε εταιρείες-zombie αλλά και ανάλογοι υπαινιγμοί της Έκθεσης Πισσαρίδη είχαν κάνει αρκετούς να πιστέψουν ότι το νομοσχέδιο θα είναι «ο θάνατος του εμποράκου». Απ’ ό,τι φαίνεται είχαν δίκιο.
Το άρθρο 54 (σελ. 9-10 της εισηγητικής έκθεσης) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σκοπός του άρθρου είναι να μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών που, ενώ τελούν σε παύση πληρωμών και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους, εξακολουθούν να λειτουργούν παρασιτικά (zombie companies), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας και ενισχύοντας την παραοικονομία. Η ευθύνη μάλιστα επεκτείνεται και στα πρόσωπα που επηρέασαν τα μέλη της διοίκησης για τη μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης». Με δύο λόγια, αρκετοί από τους εκπροσώπους της μεσαίας τάξης, που παραπονούνταν για τα βάρη που τους έχουν γονατίσει, θα βρεθούν και κατηγορούμενοι διότι δεν υπέβαλαν εγκαίρως αίτηση πτώχευσης της εταιρείας τους.
Κοντολογίς, αντί για δεύτερη ευκαιρία, το νομοσχέδιο οδηγεί σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας σε οριστική κοινωνική περιθωριοποίηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το νομοσχέδιο αίρει οποιαδήποτε προστασία για την πρώτη κατοικία. Η πρώτη κατοικία θεωρείται κομμάτι της πτωχευτικής περιουσίας και εκπλειστηριάζεται όπως και τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.
Ο μόνος τρόπος να σώσει κάποιος εργαζόμενος το σπίτι του είναι να προσφύγει στον εξωδικαστικό μηχανισμό (που έχει αποτύχει παταγωδώς για τις επιχειρήσεις) και σε περίπτωση που φτάσει σε συμφωνία το κράτος να πληρώνει μέρος της δόσης στους δανειστές. Όμως το νομοσχέδιο δεν προσδιορίζει ούτε το ύψος ούτε τους όρους της υποτιθέμενης ενίσχυσης. Ποιος εργαζόμενος θα μπορέσει να σηκώσει τα έξοδα του εξωδικαστικού και θα τον πάρουν και στα σοβαρά οι τράπεζες; Κανείς ή σχεδόν κανείς. Είναι μια διάταξη καθαρά για λόγους εντυπώσεων.
Συνοψίζοντας, η κοινή γνώμη πρέπει να ευαισθητοποιηθεί άμεσα απέναντι στο περιεχόμενο του νομοσχεδίου, διαφορετικά το 2021 θα είναι καταστροφικό, ειδικά για τους δανειολήπτες πρώτης κατοικίας.
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Εδώ και αρκετούς μήνες συζητιέται μεταξύ κυβέρνησης, «θεσμών» και τραπεζών ο νέος πτωχευτικός νόμος. Τελικά, η εισηγητική έκθεση και το σχέδιο του νομοθετήματος κατατέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μόλις την περασμένη εβδομάδα. Από το περιεχόμενο της εισηγητικής έκθεσης γίνεται σαφές γιατί οι διαπραγματεύσεις κράτησαν τόσους μήνες.
Το νομοθέτημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη διαχείριση της κρίσης τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ευρωζώνη. Επιχειρεί να απλοποιήσει και να επισπεύσει τις διαδικασίες πτώχευσης φυσικών και νομικών προσώπων και παράλληλα αίρει όλες τις διατάξεις προστασίας αδύναμων κοινωνικών ομάδων που ίσχυαν τα προηγούμενα χρόνια, ιδιαίτερα για την πρώτη κατοικία.
Οι αρχές της ΕΕ ευελπιστούν ότι μέσα από αυξημένους και επιταχυνόμενους πλειστηριασμούς θα απαξιωθεί κεφάλαιο καθώς και διαρκή καταναλωτικά αγαθά, όπως η κατοικία. Η μείωση του χρησιμοποιούμενου κεφαλαίου θα φέρει τη σχετική αποκατάσταση του ποσοστού κέρδους, ενώ η μείωση των τιμών την αύξηση της κατανάλωσης. Ο συνδυασμός των δύο παραγόντων υποτίθεται ότι θα βγάλει την ευρωπαϊκή οικονομία από την κρίση. Το τελευταίο δεν είναι διόλου βέβαιο φυσικά ούτε ως προς την αποτελεσματικότητα ούτε ως προς τον χρόνο.
Επιπλέον, υπάρχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα της τρέχουσας κρίσης που αφορά το ύψος του τραπεζικού δανεισμού που θα απαξιωθεί μαζί τα περιουσιακά στοιχεία που θα εκπλειστηριασθούν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι τράπεζες αποτέλεσαν σημαντικό μέρος της διαπραγμάτευσης που προηγήθηκε. Αν οι απώλειές τους είναι μεγαλύτερες των αναμενομένων, τότε οι τράπεζες θα χρειασθούν νέα ανακεφαλαιοποίηση, κάτι που απεύχονται οι σημερινοί τους μέτοχοι, ενώ την αγωνία τους συμμερίζεται, κατά δήλωσή του, και ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης. Φυσικά από τη συζήτηση απουσιάζουν οι ανάγκες των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων που θα υπαχθούν στον νόμο, όπως θα φανεί στη συνέχεια.
Ο σκοπός του νομοθετήματος φαίνεται από το πρώτο άρθρο της εισηγητικής έκθεσης. Είναι «η κρισιμότητα της ταχείας αντιμετώπισης της πτώχευσης για την αποφυγή της απαξίωσης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και τη βέλτιστη, μέσω αυτών, εξυπηρέτηση των απαιτήσεων των πιστωτών» (εισηγητική έκθεση, σελ. 3). Μάλιστα, για την εξασφάλιση των απαιτήσεων των πιστωτών έχουν εισαχθεί νέες διατάξεις στη πτωχευτική περιουσία. Συγκεκριμένα «ανήκει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετήσιου εισοδήματος του πτωχού που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης…» (σελ. 5).
Με άλλα λόγια, οι δανειστές θα έχουν δικαιώματα όχι μόνο επί της περιουσίας αλλά και της μισθοδοσίας των εργαζομένων, που υπερβαίνει κάποια αντικειμενικά κριτήρια διαβίωσης. Δηλαδή, αυτό που παρουσιάζεται από την κυβερνητική προπαγάνδα ως απαλλαγή από τα χρέη του φυσικού προσώπου μέσω της πτώχευσης μπορεί να οδηγήσει σε ομηρία τον εργαζόμενο για απροσδιόριστο χρόνο. Το εξοργιστικό είναι ότι από τις διατάξεις αυτές εξαιρούνται εκείνοι που έχουν πτωχευτική περιουσία άνω των 100.000 ευρώ (σελ. 5), δηλαδή οι προερχόμενοι από μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα. Αντίθετα, τα λαϊκά στρώματα με τη μικρής αξίας περιουσία περιέρχονται σε διά βίου ομηρία.
Όμως τα πράγματα δεν είναι καλύτερα για πληθώρα μικρομεσαίων επιχειρήσεων που βρίσκονται και πρόκειται να βρεθούν σε δυσχερή θέση λόγω της κρίσης. Οι συχνές αναφορές του κ. Άδωνη Γεωργιάδη σε εταιρείες-zombie αλλά και ανάλογοι υπαινιγμοί της Έκθεσης Πισσαρίδη είχαν κάνει αρκετούς να πιστέψουν ότι το νομοσχέδιο θα είναι «ο θάνατος του εμποράκου». Απ’ ό,τι φαίνεται είχαν δίκιο.
Το άρθρο 54 (σελ. 9-10 της εισηγητικής έκθεσης) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σκοπός του άρθρου είναι να μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών που, ενώ τελούν σε παύση πληρωμών και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους, εξακολουθούν να λειτουργούν παρασιτικά (zombie companies), προκαλώντας τεράστια προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας και ενισχύοντας την παραοικονομία. Η ευθύνη μάλιστα επεκτείνεται και στα πρόσωπα που επηρέασαν τα μέλη της διοίκησης για τη μη έγκαιρη υποβολή της αίτησης». Με δύο λόγια, αρκετοί από τους εκπροσώπους της μεσαίας τάξης, που παραπονούνταν για τα βάρη που τους έχουν γονατίσει, θα βρεθούν και κατηγορούμενοι διότι δεν υπέβαλαν εγκαίρως αίτηση πτώχευσης της εταιρείας τους.
Κοντολογίς, αντί για δεύτερη ευκαιρία, το νομοσχέδιο οδηγεί σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας σε οριστική κοινωνική περιθωριοποίηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το νομοσχέδιο αίρει οποιαδήποτε προστασία για την πρώτη κατοικία. Η πρώτη κατοικία θεωρείται κομμάτι της πτωχευτικής περιουσίας και εκπλειστηριάζεται όπως και τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.
Ο μόνος τρόπος να σώσει κάποιος εργαζόμενος το σπίτι του είναι να προσφύγει στον εξωδικαστικό μηχανισμό (που έχει αποτύχει παταγωδώς για τις επιχειρήσεις) και σε περίπτωση που φτάσει σε συμφωνία το κράτος να πληρώνει μέρος της δόσης στους δανειστές. Όμως το νομοσχέδιο δεν προσδιορίζει ούτε το ύψος ούτε τους όρους της υποτιθέμενης ενίσχυσης. Ποιος εργαζόμενος θα μπορέσει να σηκώσει τα έξοδα του εξωδικαστικού και θα τον πάρουν και στα σοβαρά οι τράπεζες; Κανείς ή σχεδόν κανείς. Είναι μια διάταξη καθαρά για λόγους εντυπώσεων.
Συνοψίζοντας, η κοινή γνώμη πρέπει να ευαισθητοποιηθεί άμεσα απέναντι στο περιεχόμενο του νομοσχεδίου, διαφορετικά το 2021 θα είναι καταστροφικό, ειδικά για τους δανειολήπτες πρώτης κατοικίας.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου