ΤΟΥ ΝΑΣΟΥ ΜΙΧΕΛΗ *
Η ιδιαίτερη κατάσταση την οποία έχει προκαλέσει η εξάπλωση της πανδημίας του Covid-19 στην Ελλάδα αλλά και σε διάφορες χώρες στον πλανήτη, έχει προκαλέσει σε νομικό αλλά πρωτίστως σε οικονομικό επίπεδο τεράστια ερωτήματα για την επίδρασή της στις συναλλακτικές σχέσεις ιδιωτών και εταιρειών.
Τα προβλήματα προέρχονται από την αναγκαία αναστολή της δραστηριότητας που προκλήθηκε σε διάφορους τομείς της οικονομίας και που προκάλεσαν και προκαλούν ακόμη αλυσιδωτές επιδράσεις από τη μη τήρηση των συμβάσεων, οι περισσότερες από τις οποίες δεν εμπεριέχουν σχετικές με την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε ρήτρες, ώστε να ρυθμίζονται τα σχετικά ζητήματα.
Η συζήτηση περιστρέφεται στο κατά πόσο η περιπλοκή που έχει δημιουργήσει η πανδημία στην εκπλήρωση των συμβατικών ενοχών συνιστά γεγονός ανωτέρας βίας (force majeure).
Τα προβλήματα μάλιστα σε συμβάσεις που έχουν διεθνή χαρακτήρα είναι ακόμη πιο έντονα, καθώς η αντιμετώπιση της πανδημίας ούτε ίδια είναι από κράτος σε κράτος, ούτε έχει προκαλέσει παντού τις ίδιες συνέπειες.
Χαρακτηριστικό της σημασίας που αποδίδεται διεθνώς στη νομική αξιολόγηση της πανδημίας λόγω των τεράστιων συνεπειών που προκαλούνται στο εμπόριο, είναι η σπουδή της Κίνας, να εφοδιάσει τις Κινεζικές επιχειρήσεις με πιστοποιητικά ανωτέρας βίας ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν εάν αναζητηθούν νομικές ευθύνες από αυτές.
Η έννοια της ανωτέρας βίας περιλαμβάνει τα περιστατικά εκείνα που είναι αναπότρεπτα και απρόβλεπτα από τους συναλλασσόμενους. Ως τέτοια χαρακτηρίζονται μεταξύ άλλων πόλεμοι, πραξικοπήματα, επαναστάσεις, φυσικές καταστροφές, όπως είναι οι μεγάλοι σεισμοί ή οι τεράστιες πυρκαγιές. Η ανωτέρα βία μπορεί να οδηγήσει μεταξύ άλλων σε αναστολή εκτέλεσης μίας σύμβασης, αναστολή προθεσμιών, απαλλαγή από συμβατικές υποχρεώσεις και καταγγελία συμβάσεων.
Σύμφωνα με την απόφαση 904/2019 του Αρείου Πάγου, ανωτέρα βία συντρέχει όταν, είτε λόγω εξωτερικών, είτε λόγω εσωτερικών απρόβλεπτων και αναπότρεπτων λόγων, ακόμη και με τη λήψη μέτρων εξαιρετικής επιμέλειας και σύνεσης, δεν μπόρεσε κάποιος να ασκήσει τα δικαιώματά του ή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του εντός των ταγμένων προθεσμιών.
Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει αποφάσεις δικαστηρίων για τον χαρακτηρισμό της πανδημίας του covid-19, αναμένεται ωστόσο πληθώρα τέτοιων καθώς διάφορες έννομες σχέσεις θα κριθούν υπό το πρίσμα αυτό και βέβαια η καθεμία με τα δικά της ειδικά περιστατικά.
Τον χαρακτηρισμό της ανωτέρας βίας για τον covid-19 υιοθετεί το Υπουργείο Εσωτερικών στο από 12.3.2020 έγγραφό του για την προστασία των ευπαθών ομάδων.
Στη Γαλλία ήδη το Εφετείο της Κολμάρ με απόφαση του της 12 Μαρτίου του 2020 χαρακτήρισε την πανδημία ως καθεστώς ανωτέρας βίας. Στον ίδιο χαρακτηρισμό προβαίνει και σχετικό διάταγμα της 25ης Μαρτίου 2020 της Γαλλικής Δημοκρατίας για τα μέτρα που ελήφθησαν εκεί.
Νομίζω είναι θέμα χρόνου, σχετιζόμενο πιο πολύ με την επανέναρξη λειτουργίας των δικαστηρίων, να τεθούν υπό το ίδιο πρίσμα πλήθος συμβατικών σχέσεων που επηρεάστηκαν από τον ειδικό καθεστώς της πανδημίας του covid-19.
*δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω,
πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Νομικών Μελετών Καινοτόμου & Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας.
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου